متن و شرح قصیده حضرت مهدی(عج)

بسمه تعالی

قصیده حضرت مهدی(عج)

1. آن یار که پنهان شد و از دیده نهان گشت

بر جانِ جهان، مایه‌ی امید و امان گشت

این بیت به ظهور حضرت مهدی (عج) اشاره دارد که پس از غیبت طولانی خود در دوران انتظار، همچنان امید و آرامش بخش جهان است. او در دل‌های مؤمنان به عنوان نجات‌دهنده و منجی بشریت جای دارد.

2. خورشیدِ ولایت که ز ما روی نهان کرد

بر چرخِ وجود از کرمش نورفشان گشت

این مصرع به مفهوم "خورشید ولایت" اشاره دارد که ممکن است به ولایت حضرت مهدی (عج) یا امامان اهل‌بیت (ع) اشاره کند. علی‌رغم غیبت ظاهری ایشان، نور ولایت از او بر عالم می‌تابد و هدایتگر انسان‌هاست.

3. هر لحظه دلِ عاشقِ ما در تب و تاب است

تا پرده ز رخ برکشد و جلوه عیان گشت

در این بیت، دل‌های عاشقان منتظر ظهور حضرت مهدی (عج) به شوق دیدار او در تب و تاب هستند. امید دارند که روزی پرده‌ها از چهره‌ی مقدس او برداشته شود و ظهورش آشکار گردد.

4. در ظلمتِ دوران، همه‌جا روشنی از اوست

آن قبله که آرامشِ دل، قبله‌ی جان گشت

با وجود ظلمت و سختی‌های دوران غیبت، حضرت مهدی (عج) به عنوان قبله‌ی معنوی و پناهگاه دل‌های مؤمنان، آرامش و هدایت را به آنان می‌بخشد.

5. چون چشمه‌ی امید ز هر سو به جهان ریخت

دل را به نوای سحری، محرمِ آن گشت

در این بیت، حضرت مهدی (عج) به چشمه‌ای امید و حیات تشبیه شده‌اند که از هر سو به جهان می‌ریزد و دل‌ها را با نوای دلنشین خود نوازش می‌دهد. سحر، به‌عنوان زمانی که نور و برکت از حضرت مهدی (عج) به جهانیان می‌رسد، مفهومی ویژه دارد.

6. یک روز برآید ز افق، مَهْرِ هدایت

بر لوحِ زمین، آینه‌ی عدل و زمان گشت

در این بیت به ظهور حضرت مهدی (عج) در روزی خاص و مقدس اشاره شده است که نور هدایت از افق ظاهر می‌شود. او بر روی زمین آینه‌ای از عدل و عدالت الهی است و با ظهورش زمان و مکان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

7. آید که ز دل، گردِ ستم پاک نماید

آید که جهان، خرم و آزاد ز جان گشت

این مصرع بیانگر این است که با ظهور حضرت مهدی (عج)، ستم و فساد از دل‌ها پاک می‌شود و جهان به سرسبزی و آزادی واقعی دست می‌یابد.

8. ای مظهر حق، جلوه نما از پس پرده

تا غصه رود، موسم شادی به میان گشت

این بیت درخواستی از حضرت مهدی (عج) است تا در پس پرده غیبت خود، خود را آشکار سازد و با ظهورش، غم‌ها و رنج‌ها را از دل‌های انسان‌ها بزداید و شادی و امید را جایگزین کند.

9. تا چند بمانیم در این هجرِ غم‌آلود؟

دل خسته شد و دیده‌ی ما غرقِ فغان گشت

این مصرع در بیان رنج و سختی‌های دوران غیبت است. عاشقان حضرت مهدی (عج) از این وضعیت طولانی خسته شده‌اند و دل‌ها و چشمانشان غرق در فغان و شکوه است.

10. ای وارث عدل و کرم و نورِ الهی

برگرد که هنگامِ ظهورِ تو عیان گشت

این بیت درخواستی دیگر است از حضرت مهدی (عج) که چون وارث عدل، کرم، و نور الهی است، برگردد و ظهورش آشکار گردد تا دل‌های انسان‌ها از ظلمت نجات یابد.

11. ما عاشقِ دیدار توایم، ای گلِ زهرا

بی مهر رُخت، حالِ دل از غم نگران گشت

در این بیت، بیانگر اشتیاق عمیق مؤمنان به دیدار حضرت مهدی (عج) است که چون گلِ زهرا (ع) محبوب و عزیز است. نبود محبت او در دل‌ها باعث نگرانی و غم می‌شود.

12. هر جمعه دلم سوی دعایت بفرستد

ای وعده‌ی حق، یادِ تو آرامِ جهان گشت

در این بیت به جمعه‌ها اشاره شده است، زمانی که منتظران در دعا برای حضرت مهدی (عج) دل به امید می‌سپارند. یاد حضرت مهدی (عج) آرامش‌بخش دل‌هاست.

13. ای دولتِ پنهان شده در پرده‌ی غیبت

دور از نظر اما به دلِ ما به نهان گشت

این مصرع به اشاره به دولت حضرت مهدی (عج) در دوران غیبت است که اگرچه از نظر پنهان است، اما در دل‌ها جای دارد و اثر خود را به‌طور معنوی در درون مردم دارد.

14. آوای تو پیچیده به افلاک و زمین‌ها

نامت همه جا جلوه‌گرِ نورِ جهان گشت

این بیت بیانگر این است که نام حضرت مهدی (عج) در تمامی آسمان‌ها و زمین‌ها پیچیده است و نور هدایت او همه‌جا نمایان است.

15. ای وارثِ قرآن و امینِ حرمِ حق

آیینه‌ی توحید، امامی که عیان گشت

حضرت مهدی (عج) به عنوان وارث قرآن و امین حرم حق معرفی شده است. او آیینه‌ای از توحید و دینی است که برای انسان‌ها تجلی می‌کند و امامی است که ظهور خواهد کرد.

16. ای عدلِ مجسم، قدَر و نورِ شریعت

بُرهانِ خداوند که بر خلق نشان گشت

حضرت مهدی (عج) به عنوان تجسم عدالت و نور شریعت در این بیت معرفی می‌شود. او برهانی از سوی خداوند است که بر مردم آشکار می‌شود و

 

17. کی می‌رسی ای دلبرِ دل‌ها که ز هجران

جان‌ها همه غمگین و دل از درد، فغان گشت

در این بیت، شاعری با دل شکسته از هجران حضرت مهدی (عج) فریاد می‌زند. او منتظر است که حضرت مهدی (عج) هر چه زودتر از غیبت بیرون آید تا دل‌های رنج‌دیده از غم و درد رهایی یابند.

18. ما را برسان بر درِ دولت‌سرِ وصلّت

کز شوقِ وصالت دلِ ما غرقِ فغان گشت

این بیت درخواستی دیگر است از حضرت مهدی (عج) که به دیدار و وصال او مشتاقانه انتظار می‌کشند. عاشقان در اشتیاق رسیدن به درِ دولت حضرت مهدی (عج) هستند و دل‌هایشان از شوق به تپش آمده است.

19. ای وارثِ زهرا و امینِ حرَمِ عشق

در هجر تو عالم همه غمگین و خزان گشت

حضرت مهدی (عج) به‌عنوان وارث حضرت زهرا (س) و امین حرم عشق در این بیت مطرح شده‌اند. در غیبت حضرت مهدی (عج)، جهان غمگین و خزان‌زده شده است و دل‌های مؤمنان در انتظار ظهور او هستند.

20. آیینه‌ی حُسن ازلی، مظهرِ توحید

آن کو که ز حق، نورِ هدایت به جهان گشت

این بیت به حضرت مهدی (عج) به‌عنوان آیینه‌ی حُسن ازلی و مظهر توحید اشاره دارد. او از سوی خداوند به‌عنوان منبع نور و هدایت به جهان آمده است.

21. برخیز و بتاب از افقِ عدل و عدالت

چون مَهْرِ سحر، بر همه جا نوررسان گشت

حضرت مهدی (عج) به‌عنوان منبع عدل و عدالت در این بیت خواسته شده است تا برخیزد و از افق ظهور خود نور هدایت و برکت را به تمام جهان بتاباند. همانطور که خورشید سحر روشنی می‌بخشد، حضرت مهدی (عج) نیز به جهانیان نور هدایت می‌دهد.

22. ای یوسفِ پنهان‌شده در چاهِ غیابت

بر ما نگر، این دیده پر از اشکِ روان گشت

این مصرع حضرت مهدی (عج) را به یوسف پنهان‌شده در چاه غیبت تشبیه می‌کند. همچنان که حضرت یوسف (ع) مدتی در چاه پنهان بود، حضرت مهدی (عج) نیز در دوران غیبت هستند. عاشقان منتظر ظهور حضرت مهدی (عج) هستند تا نگاهشان به او روشن شود.

23. تا چند جدایی ز رُخِ ماهِ جمالت؟

دل سوخته از داغ، اسیرِ نگران گشت

این بیت نشان‌دهنده‌ احساس دلشکستگی و سوختن دل‌ها از جدایی از حضرت مهدی (عج) است. به‌ویژه در غیبت ایشان، دل‌ها بی‌قرار و نگران از این جدایی هستند.

24. ای وارثِ خاتم، تو بهاری ز پسِ دی

برگرد که دنیا همه در بند و گران گشت

در این بیت، حضرت مهدی (عج) به‌عنوان وارث خاتم (حضرت محمد (ص)) و بهاری که پس از زمستان می‌آید، معرفی شده است. جهان در غیبت حضرت مهدی (عج) در بند و سنگین شده است و مردم در انتظار ظهور او هستند.

25. آید که به گیتی رسد آرامشِ جاوید

چون سایه‌ی لطفِ تو، به عالم ز کران گشت

در این مصرع، امیدوارند که روزی با ظهور حضرت مهدی (عج)، آرامش جاوید به گیتی برسد. همانطور که سایه‌ی لطف حضرت مهدی (عج) بر جهان گسترده می‌شود، جهان از همه‌جا در نور هدایت او روشن خواهد شد.

26. بگشای جمالت که جهان منتظرِ توست

زان جلوه‌ی حق، فتنه ز دنیا به خزان گشت

این بیت بیانگر این است که جهان در انتظار ظهور حضرت مهدی (عج) است. با گشوده شدن جمال حضرت مهدی (عج)، جهان از فتنه‌ها و مشکلات نجات خواهد یافت و به آرامش خواهد رسید.

27. یک دم به جمالت ز کرم پرده برافکن

کز هجرِ تو این سینه‌ی ما غرقِ فغان گشت

این مصرع از حضرت مهدی (عج) می‌خواهد که پرده‌ها را از جمال خود برافکند، چرا که در غیبت حضرت، دل‌ها و سینه‌ها از درد و غم پر شده است.

28. هر جمعه امید است که آیی و ببینیم

این قومِ گرفتار، دل از درد نهان گشت

هر جمعه، مؤمنان دل‌های خود را به دعا و امید به ظهور حضرت مهدی (عج) سپرده‌اند. آن‌ها انتظار دارند که روزی حضرت مهدی (عج) بیاید و نجات‌بخش این قوم گرفتار باشد.

29. ما عاشقِ دیدارِ توایم، ای گلِ زهرا

برگرد که هنگامِ وصالِ تو زمان گشت

در این بیت، باز هم شاعری با عشق فراوان به حضرت مهدی (عج) درخواست می‌کند که هر چه زودتر ظهور کند. او با اشاره به حضرت زهرا (س)، حضرت مهدی (عج) را مانند گلی درخشان می‌بیند که در غیبت از آن محروم است.

30. ای مَطلعِ نور در شبِ ظلمت و تار

کز نامِ تو جان سکون بی پایان گشت

حضرت مهدی (عج) به‌عنوان مطلع نور در شب‌های تاریک ظلمت معرفی می‌شود. با یاد و نام او، جان‌ها آرامش یافته و از سکون بی‌پایان بهره‌مند می‌شوند.

31. چشم همگان به درگه و خانه ی توست

از لطف ولاست، جان و دل خندان گشت

این بیت به منتظران حضرت مهدی (عج) اشاره دارد که چشمشان به درگاه او دوخته شده است. از لطف و ولایت او، دل‌ها شاد و سرشار از آرامش می‌شود.

32. هر شب به امید، دل گریزان از خواب

شاید که به صبح، دیده را تابان گشت

این مصرع نشان‌دهنده امید و آرزوی مؤمنان است که هر شب به امید دیدار حضرت مهدی (عج) از خواب گریزانند. آن‌ها امید دارند که در آینده‌ای نزدیک، چشم‌هایشان به نور ایشان روشن شود.

 

شرح بیت:

"بر ما نظری کن، که "رجالی" مشتاق
یادِ تو به دلْ چاره‌ی حرمان گشت"

در این بیت، شاعر از حضرت علی (ع)، به‌عنوان معشوق عرفانی خود، می‌خواهد که نگاهی به او بیفکند. واژه‌ی "رجالی" به عنوان تخلص شاعر در اینجا مورد استفاده قرار گرفته است و به این معنی است که شاعر به‌طور غیرمستقیم از خود یاد می‌کند.

در مصرع اول، عبارت "بر ما نظری کن" به معنای درخواست توجه یا نگاهی از سوی معشوق است. این نگاه می‌تواند به‌عنوان یک نگاه معنوی یا دل‌نشین از سوی حضرت علی (ع) تلقی شود. شاعر در این درخواست به‌طور عمیق و صادقانه از حضرت علی (ع) می‌خواهد که توجه خاصی به او داشته باشد و در لحظه‌های دشوار او، به او نگاهی بیفکند.

مصرع دوم "یادِ تو به دلْ چاره‌ی حرمان گشت" نشان‌دهنده‌ی نقش بسیار مهم یاد حضرت علی (ع) در زندگی و روحیه‌ی شاعر است. شاعر بیان می‌کند که یاد حضرت علی (ع) چاره‌ای برای "حرمان" یا همان دلتنگی و جدا بودن از او شده است. به عبارت دیگر، وقتی شاعر از حضرت علی (ع) یاد می‌کند، دل او آرام می‌شود و احساس غم و دوری از بین می‌رود. یاد امام علی (ع) نه تنها تسکین‌دهنده است، بلکه به‌عنوان یک راه‌حل برای درمان دلتنگی و تنهایی روحانی عمل می‌کند.

در مجموع، این بیت در پی بیان نوعی رابطه عاشقانه و معنوی است که شاعر با حضرت علی (ع) برقرار کرده است. در این رابطه، یاد معشوق، نه تنها دل را شاد می‌کند بلکه به‌عنوان راهی برای رفع تمامی دردها و خلأهای روحی، تبدیل به چاره‌ای برای همه‌ی رنج‌ها و حرمان‌ها می‌شود.

 

نتیجه‌گیری

این قصیده که با عشق و امید به حضرت مهدی (عج) سروده شده است، به زیبایی و عمق‌فهمی از وضعیت انسان‌ها در دوران غیبت اشاره می‌کند. سراینده در هر بیت با زبان شعری خود، به توصیف و بیان ویژگی‌های حضرت مهدی (عج) پرداخته و از ایشان به عنوان مظهر نور، عدل و هدایت یاد کرده است. این قصیده به‌طور کلی احساس دلتنگی و عاشقانه بودن نسبت به حضرت مهدی (عج) را به تصویر می‌کشد و هر بیت را با امید به ظهور ایشان و پایان دوران غیبت می سراید.

سراینده

دکتر علی رجالی

۱۴۰۳/۱۲/۲۳