شرحی بر واژه عرفانی فتوت

فتوت

 

فتوت در جوانمردی چه والا است
گذشتن از خود و دعوت به تقوا است
محبت بر خلایق رسم یاران
که این ره مرضی حق است و اعلاست

 

فتوت در لغت به معنای جوانمردی، بخشندگی، بزرگواری و خصلت‌های نیک اخلاقی است. در عرفان و ادبیات اخلاقی اسلامی، فتوت یکی از والاترین صفات انسانی شمرده می‌شود که شامل مجموعه‌ای از فضایل اخلاقی مانند ایثار، شجاعت، صداقت، گذشت، و خدمت به دیگران است.

تعریف فتوت در عرفان:

در عرفان اسلامی، فتوت به عنوان یکی از اصول بنیادین سلوک معنوی مورد توجه است. فتوت، نوعی رفتار کریمانه و روحیه جوانمردانه است که عارف در مسیر سلوک خود، در ارتباط با دیگران و در برابر خداوند به کار می‌گیرد. فردی که به فتوت دست یافته است، نه تنها از خودخواهی رها شده، بلکه همواره آماده است برای آسایش و خیر دیگران از خود بگذرد.

ویژگی‌های فتوت:

1. ایثار و ازخودگذشتگی: فرد با روحیه فتوت، منافع خود را فدای دیگران می‌کند و برای آسایش و راحتی دیگران تلاش می‌کند.

2. شجاعت: فتوت به معنای داشتن شهامت در دفاع از حق، کمک به مظلوم و ایستادگی در برابر ظلم است.

3. صداقت و راستگویی: اهل فتوت هرگز از راه دروغ و فریب پیش نمی‌رود.

4. بزرگواری و گذشت: حتی در برابر دشمنان و کسانی که به او بدی کرده‌اند، اهل فتوت با کرامت و بزرگواری رفتار می‌کند.

5. تواضع و فروتنی: فرد فتی یا جوانمرد هیچ‌گاه به خودبینی و غرور گرفتار نمی‌شود.

 

جایگاه فتوت در تصوف:

در تصوف، فتوت نه‌تنها یک صفت اخلاقی، بلکه راهی برای نزدیکی به خداوند دانسته شده است. عارفانی مانند حسن بصری و ابوسعید ابوالخیر فتوت را به عنوان یکی از مهم‌ترین اصول عرفانی معرفی کرده‌اند. در فتوت‌نامه‌های عرفانی نیز این خصلت به تفصیل شرح داده شده است.

نقل قول‌ها درباره فتوت:

امام علی (ع): فتوت آن است که خطای دیگران را ببینی و از آن بگذری.

ابوحفص حداد: فتوت، ترک دعوی است؛ یعنی اینکه فرد از هرگونه ادعا و خودبینی رها شود.

خلاصه:

فتوت همان جوانمردی حقیقی است که در آن انسان با شجاعت، صداقت، و بخشندگی، نه‌تنها به خودسازی می‌پردازد، بلکه به دیگران نیز خدمت می‌کند و از خداوند تقرب می‌جوید.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی