شرحی بر واژه عرفانی صید دل

باسمه تعالی

صید دل

هر کسی دنبال صید است و شکار
عده‌ای مشغول طی روزگار
خوش به حال آنکه صید دل کند
لذتش چندان و باشد ماندگار

---

شرح و تفسیر:

مصرع اول:

"هر کسی دنبال صید است و شکار"
این مصرع به طبیعت انسانی اشاره دارد که همواره در جستجوی چیزی است؛ چه مادی و چه معنوی. "صید" و "شکار" می‌تواند به تمایلات دنیوی مانند ثروت، مقام یا حتی عشق‌های ناپایدار اشاره داشته باشد. به‌طور کلی، انسان‌ها به دنبال به‌دست آوردن چیزهایی هستند که فکر می‌کنند برایشان ارزشمند است.

---

مصرع دوم:

"عده‌ای مشغول طی روزگار"
این مصرع نشان می‌دهد که برخی افراد در حالی که در تلاش برای به‌دست آوردن چیزهای مختلف هستند، فقط عمر خود را می‌گذرانند و هیچ دستاوردی ندارند. آن‌ها به نوعی گرفتار روزمرگی شده‌اند و از هدف والاتری که می‌تواند در زندگی‌شان وجود داشته باشد، غافل‌اند.

---

مصرع سوم:

"خوش به حال آنکه صید دل کند"
در این مصرع، "صید دل" به معنای به‌دست آوردن دل و حقیقت درونی انسان است. کسانی که به حقیقت عشق الهی یا معرفت نفس می‌رسند، در واقع گوهری را شکار کرده‌اند که ارزشش از تمامی صیدهای دنیوی بیشتر است. "صید دل" به نوعی بیانگر وصال به حقیقت مطلق و شناخت عمیق درون است.

---

مصرع چهارم:

"لذتش چندان و باشد ماندگار"
در اینجا شاعر به پایداری و جاودانگی لذتی اشاره می‌کند که از شناخت حقیقت حاصل می‌شود. برخلاف لذت‌های گذرا و زودگذر دنیوی، این لذت پایدار است و حتی پس از مرگ نیز با انسان باقی می‌ماند. این لذت نتیجه‌ی اتصال به حقیقت و محبت الهی است.

---

جمع‌بندی:

شاعر در این رباعی به مقایسه بین دو نوع تلاش می‌پردازد:

1. تلاشی که تنها به دنبال صید مادیات و خوشی‌های زودگذر است.
2. تلاشی که به دنبال حقیقت و شناخت درونی است.

پیام اصلی این شعر این است که تنها لذتی که ماندگار و جاودانه است، لذت شناخت حقیقت است، نه لذت‌های زودگذر دنیوی.

سراینده

دکتر علی رجالی