باسمه تعالی
دعای شفا
ای خدای همگان، ما یاری
صاحب عفو و کرم، غمخواری
درد و بیماری ما درمان کن
ای شفا بخش دل و بیماری
این شعر به‌عنوان دعای شفا، مفهومی عمیق و معنوی دارد که در آن به خداوند متعال به‌عنوان درمانگر و شفا بخش درخواست درمان از درد و بیماری مطرح می‌شود. در ادامه، شرح و تفسیر هر مصرع از این شعر را آورده‌ام:
مصرع اول:
"ای خدای همگان، ما یاری"
- شرح: در این مصرع، گوینده به خداوند، که خدای تمامی موجودات است، پناه می‌برد و از او یاری می‌طلبد. اشاره به "خدای همگان" به معنای توسل به ذات یگانه‌ای است که قادر به حل مشکلات و رفع نیازهای همگان است. در این درخواست، نوعی احساس ضعف و نیاز به کمک از سوی خداوند به‌عنوان منبع بی‌پایان قدرت و رحمت وجود دارد.
- تفسیر عرفانی: در عرفان اسلامی، خداوند به‌عنوان یگانه یاری‌دهنده و مظهر رحمت و قدرت در نظر گرفته می‌شود. این درخواست، همانطور که در قرآن کریم آمده است، "اِیاک نَعبُدُ وَ اِیاک نَستَعین" یعنی تنها از تو یاری می‌طلبیم، تجلی است.
مصرع دوم:
"صاحب عفو و کرم، غمخواری"
- شرح: در این مصرع، خداوند به صفات "عفو" (بخشندگی) و "کرم" (جود و سخاوت) توصیف شده است. این ویژگی‌ها نشان‌دهنده‌ی مهربانی و رحمت خداوند است که هرگونه خطا و گناه انسان‌ها را می‌بخشد و در برابر رنج‌هایشان به یاری‌شان می‌آید.
- تفسیر عرفانی: در عرفان اسلامی، عفو و کرم از ویژگی‌های اصلی خداوند است که بندگانش را با لطف و مهربانی خود تحت پوشش قرار می‌دهد. این اشاره به غمخواری خداوند، به نوعی یادآور این است که خداوند حتی در سخت‌ترین شرایط انسانی، غم و درد آنان را درک می‌کند و در صدد رفع آن است.
مصرع سوم:
"درد و بیماری ما درمان کن"
- شرح: این مصرع به‌طور مستقیم به درخواست درمان برای درد و بیماری اشاره دارد. شاعر از خداوند می‌خواهد که دردی که به‌صورت جسمی یا روحی انسان‌ها را آزار می‌دهد، درمان شود. این دعا از خداوند خواسته می‌شود تا از دردهای جسمانی و روانی انسان‌ها رهایی دهد.
- تفسیر عرفانی: در سطح عرفانی، درد و بیماری می‌تواند نمادی از مشکلات روحی، گناهان و آلایش‌های قلبی باشد که انسان را از مسیر پاک الهی دور می‌کند. درخواست درمان از خداوند به‌معنای درخواست رهایی از این موانع و بازگشت به پاکی و سلامت روح است.
مصرع چهارم:
"ای شفا بخش دل و بیماری"
- شرح: در این مصرع، خداوند به‌عنوان "شفا بخش" معرفی می‌شود که توانایی درمان نه تنها بیماری‌های جسمی، بلکه بیماری‌های دل (یعنی روح و روان) را نیز دارد. این اشاره به این دارد که شفا و درمان واقعی نه تنها از جسم انسان بلکه از دل و روح او نیز باید نشات گیرد.
- تفسیر عرفانی: در عرفان اسلامی، دل انسان به‌عنوان جایگاه حقیقت و ارتباط با خداوند در نظر گرفته می‌شود. این مصرع به یادآوری این نکته می‌پردازد که شفا و درمان نهایی از آنِ خداوند است که نه تنها جسم را از بیماری‌ها رهایی می‌بخشد، بلکه دل و روح انسان را از گرفتاری‌های معنوی و روحی نیز شفا می‌دهد.
جمع‌بندی:
این شعر در قالب دعای شفا، با استفاده از واژگان ساده و در عین حال عمیق، به خواسته‌ای روحانی اشاره دارد که در آن خداوند به‌عنوان یگانه منبع شفای جسم و روح شناخته می‌شود. هر مصرع از این شعر، تجلی امید و توسل به خداوند است تا انسان‌ها در سخت‌ترین شرایط، یاری و درمانی از جانب او بیابند.
دعای شفا یکی از دعاهای معتبر و مشهور در معارف اسلامی است که از پیامبر اسلام (صلى‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده و به‌ویژه برای بهبود بیماری‌ها و شفای دردها به‌کار می‌رود. این دعا به‌طور خاص بر اساس روایات، اثر زیادی در شفا و درمان بیماری‌ها دارد و از اهمیت ویژه‌ای در متون دعا و اذکار اسلامی برخوردار است.
متن دعا:
اللهم انی اسئلک و اتوجه الیک بنبییک محمد نبی الرحمه و با اهل بیته اهل النبوه و العصبه الطاهره و اسئلک بحقهم و بحق هذا القبر و ما فیه من جسد و بدنه ان تشفینی من مرضی هذا انک سمیع قریب مجیب الدعاء
ترجمه:
خدایا! من از تو درخواست می‌کنم و به سوی تو متوسل می‌شوم به نبی‌ات محمد (صلى‌الله‌علیه‌وآله) پیامبر رحمت و اهل بیت او که اهل نبوت و عصبه طاهره‌اند، و از تو درخواست می‌کنم به حق آنان و به حق این قبر و بدن و جسد که در آن است، که مرا از بیماری‌ام شفا دهی، تو شنوای دعا و نزدیک به اجابت هستی.
شرح و تفسیر هر بخش دعا:
«اللهم انی اسئلک و اتوجه الیک بنبییک محمد نبی الرحمه»
در این قسمت، دعا کننده به خداوند می‌گوید که از او درخواست شفا دارد و به‌وسیله پیامبر اسلام، حضرت محمد (صلى‌الله‌علیه‌وآله)، که به‌عنوان پیامبر رحمت شناخته می‌شود، به درگاه خداوند روی می‌آورد. «نبی الرحمه» به این معناست که پیامبر اسلام با پیامی از رحمت الهی برای بشریت آمده است. این اشاره به ویژگی پیامبر اسلام است که علاوه بر رسالت الهی، حامل رحمت برای انسان‌هاست.«و با اهل بیته اهل النبوه و العصبه الطاهره»
در این بخش، دعا کننده از اهل بیت پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) به‌عنوان اهل نبوت و عصبه طاهره یاد می‌کند. اهل بیت پیامبر به‌عنوان بزرگ‌ترین واسطه‌های رحمت و شفاعت شناخته می‌شوند و در این دعا، شفاعت آنان برای شفا و درمان بیماری‌ها خواسته می‌شود. «عصبه طاهره» به‌معنای جمعیتی پاک و مقدس است که در دین اسلام، اهل بیت پیامبر به‌عنوان افرادی معصوم از هرگونه گناه شناخته می‌شوند.«و اسئلک بحقهم و بحق هذا القبر و ما فیه من جسد و بدنه»
در این قسمت، از خداوند درخواست می‌شود که به‌واسطه حق اهل بیت و همچنین به‌واسطه قبر پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) و جسد مبارک ایشان، شفا دهد. این اشاره به حرمت و مقام ویژه پیامبر اسلام و اهل بیت او دارد. «حق اهل بیت» به‌معنای جلال و عظمت معنوی آنان است که از جانب خداوند برای هدایت بشر برگزیده شده‌اند.«ان تشفینی من مرضی هذا انک سمیع قریب مجیب الدعاء»
در این بخش، درخواست شفا از بیماری مطرح می‌شود و از خداوند خواسته می‌شود که بیماری فرد را شفا دهد. عبارت «انک سمیع قریب مجیب الدعاء» به‌معنای این است که خداوند همواره شنوا و نزدیک است و دعاهای بندگان خود را پاسخ می‌دهد. این بخش بر قدرت و اجابت خداوند تأکید دارد که هیچ حاجتی از او پوشیده نیست و او دعاهای بندگان را می‌شنود.
نتیجه‌گیری و تفسیر کلی:
دعای شفا به‌طور خاص برای درخواست شفا از بیماری‌ها و مشکلات جسمی و روحی به‌کار می‌رود. این دعا به اهل بیت پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) و مقام معنوی آنان توجه دارد و در حقیقت، فرد با این دعا از خداوند درخواست می‌کند که به‌واسطه مقام عالی پیامبر اسلام و اهل بیت او، شفا و درمانی برای بیماری‌ها حاصل کند. همچنین، درخواست از خداوند به‌واسطه مکان مقدس قبر پیامبر نیز بیانگر اهمیت و تقدس چنین مکان‌هایی در دین اسلام است. در نهایت، این دعا بر قدرت و اجابت خداوند تأکید دارد که شفا دهنده اصلی است و هیچ درخواستی از او بی‌پاسخ نمی‌ماند.
تهیه و تنظیم
دکتر علی رجالی
- ۰۴/۰۱/۰۹