شرحی بر واژه عرفانی خود خواهی

باسمه تعالی

خود خواهی

هر کس که ز خودخواهی خود دور شود
دل غرقِ صفای عشق و مسرور شود
بگذر ز هوس، که نور حق گردد ره
هر لحظه به دل، رهی به او نور شود

---

شرح و تفسیر:

"هر کس که ز خودخواهی خود دور شود"
در این مصرع، خودخواهی به عنوان یکی از موانع اصلی رشد روحانی و اخلاقی مطرح شده است. خودخواهی، یعنی تمرکز بیش از حد بر روی خواسته‌ها و نیازهای شخصی، موجب می‌شود که فرد از حقیقت و ارزش‌های عالی انسانی غافل بماند. شاعر بیان می‌کند که کسی که از خودخواهی دست بردارد و از این درون‌گرایی رها شود، می‌تواند به مرتبه‌ای بالاتر برسد.

"دل غرقِ صفای عشق و مسرور شود"
این مصرع اشاره دارد به این که هنگامی که فرد از خودخواهی و تمرکز بر نفس رها می‌شود، قلبش به صفا و نور عشق الهی پر می‌شود. به عبارت دیگر، وقتی انسان از تمایلات شخصی خود فاصله می‌گیرد، دلش از محبت و عشق به خدا و مخلوقات او پر می‌شود و در نتیجه شادابی و مسرت حقیقی نصیبش می‌شود.

"بگذر ز هوس، که نور حق گردد ره"
این مصرع به این مفهوم اشاره دارد که انسان باید از هوس‌ها و آرزوهای دنیوی بگذرد تا به سوی نور حق هدایت شود. هوس‌ها و تمایلات نفسانی همچون پرده‌هایی هستند که بر چشم انسان می‌افکند و نمی‌گذارند او به حقیقت نزدیک شود. با ترک این هوس‌ها، انسان می‌تواند راهی به سوی نور و هدایت الهی بیابد.

"هر لحظه به دل، رهی به او نور شود"
در اینجا شاعر بیان می‌کند که با گذر از خودخواهی و هوس‌ها، دل انسان به سمت نور الهی هدایت می‌شود و هر لحظه که دل از این تمایلات مادی فاصله می‌گیرد، درک و فهم او از حقیقت بیشتر می‌شود. نور حق به تدریج در دل انسان وارد می‌شود و انسان را در مسیر رشد روحانی و معنوی پیش می‌برد.

سراینده

دکتر علی رجالی