شرحی بر واژه عرفانی بر دربمغفرت

باسمه تعالی

درب مغفرت
هر که استغفار از یزدان نمود
موجبات رحمت و غفران نمود
حق پذیرد توبه‌ی افراد را
او ببخشد خاطی و احسان نمود

---

شرح و تفسیر:

موضوع اصلی ابیات را معرفی می‌کند: مغفرت (بخشش و آمرزش الهی). اشاره دارد به بخشش خداوند که در آموزه‌های دینی به‌عنوان یکی از صفات برجسته‌ی او شناخته شده است.

مصرع اول: "هر که استغفار از یزدان نمود"
در اینجا به عمل استغفار (طلب بخشش) اشاره شده است. هر انسانی که از خداوند (یزدان) به‌خاطر گناهان خود طلب آمرزش کند، خود را در مسیر رحمت و مغفرت الهی قرار می‌دهد. این مضمون در آیات مختلف قرآن، از جمله:

وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ
(از پروردگارتان آمرزش بخواهید و به‌سوی او بازگردید – هود، ۳)

مصرع دوم "موجبات رحمت و غفران نمود"
این مصرع نتیجه‌ی استغفار را بیان می‌کند. وقتی انسان از گناهان خود توبه می‌کند، رحمت و مغفرت الهی شامل حالش می‌شود. خداوند نه‌تنها گناه را می‌آمرزد بلکه با رحمت خاص خود، آثار سوء آن را نیز محو می‌کند.

مصرع سوم: "حق پذیرد توبه‌ی افراد را"
در اینجا تأکید بر پذیرش توبه از سوی خداوند است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:

إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ
(خداوند توبه‌کنندگان را دوست دارد – بقره، ۲۲۲)

این مصرع امید می‌دهد که بازگشت حقیقی به سوی خداوند، همواره پذیرفته می‌شود.

مصرع چهارم: "او ببخشد خاطی و احسان نمود"
این مصرع بر دو ویژگی خداوند تأکید دارد: بخشش و احسان. خداوند نه‌تنها از خطای بندگان می‌گذرد، بلکه با فضل و کرم خویش نعمت‌هایی نیز به آن‌ها عطا می‌کند. حدیثی از پیامبر (ص) بیان می‌کند:

التائبُ حَبیبُ اللهِ
(توبه‌کننده محبوب خداوند است).

این بیت به‌طور کلی نشان می‌دهد که درهای رحمت الهی برای همه‌ی بندگان باز است و هیچ خطایی مانع بخشش خداوند نخواهد بود.

سراینده

دکتر علی رجالی