شرحی بر واژه عرفانی ودود

متن شعر:

وَدود

ای عشق، تو مایه‌ی حیات است همه
مِهر تو دلیل کائنات است همه
هر جا که نشان از محبت بینم
بینم که تویی، که در نجات است همه

---

شرح و تفسیر:

واژه‌ی «وَدود» یکی از اسمای حسنای الهی است که به معنای بسیار دوست‌دارنده و محبوب است. این اسم، محبت بی‌پایان خداوند به مخلوقات و عشق بی‌قید و شرط او را نشان می‌دهد. شاعر در این رباعی به توصیف عشق الهی و اثر فراگیر آن در عالم هستی می‌پردازد.

بیت اول:

«ای عشق، تو مایه‌ی حیات است همه»
شاعر عشق الهی را سرچشمه‌ی زندگی و بقا می‌داند. اشاره به این دارد که حیات حقیقی بدون عشق و رحمت خداوند بی‌معناست. این مضمون ریشه در آیه‌ی قرآن دارد:
"وَهُوَ الَّذِی یُحْیِی وَیُمِیتُ" (سوره‌ی نجم، آیه‌ی ۴۴)
(و اوست که زنده می‌کند و می‌میراند.)

بیت دوم:

«مهر تو دلیل کائنات است همه»
این مصرع اشاره به این حقیقت دارد که علت آفرینش عالم، عشق و محبت خداوند است. حدیث قدسی معروفی نیز به این مضمون اشاره دارد:
"کُنتُ کنزًا مخفیًّا فأحببتُ أن أُعرَف، فخلَقتُ الخلقَ لِکَی أُعرَفَ"
(گنجی پنهان بودم، دوست داشتم شناخته شوم، پس مخلوقات را آفریدم تا شناخته شوم.)

بیت سوم:

«هر جا که نشان از محبت بینم»
در این مصرع شاعر به تجلّی عشق الهی در همه‌ی مظاهر هستی اشاره می‌کند. در نگاه عرفانی، هر ذره‌ی عالم نشانی از مهر و لطف خداوند دارد.

بیت چهارم:

«بینم که تویی، که در نجات است همه»
نجات حقیقی را وصل به خداوند می‌داند. هر محبتی که در عالم هست، پرتوی از عشق ودود الهی است. نجات نهایی و سعادت انسان در شناخت و محبت به حق نهفته است:
"فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ" (سوره‌ی ذاریات، آیه‌ی ۵۰)
(پس به سوی خدا بگریزید.)

---

نتیجه‌گیری:

این رباعی، عشق الهی را محور آفرینش و راه نجات می‌داند. شاعر با زبانی ساده و ژرف، حقیقتی عمیق را بیان کرده که بودن و شدن انسان و عالم همه وابسته به محبت خداوند است.

سراینده

دکتر علز رجالی