رحیم
ما غرق کرم، در این جهان فانی
بی مهر تو نیست هیچ دل، نورانی
ای چشمه‌ی رحمتت، روان بر عالم
هر لحظه جهان ز لطف تو، تابان
این شعر، با تمرکز بر صفت "رحیم" خداوند، به جلوه‌های رحمت خاص الهی و تأثیر آن بر زندگی انسان‌ها می‌پردازد. هر مصرع اشاره به جنبه‌ای از این رحمت و لطف دارد. در ادامه، شرح و تفسیر هر مصرع ارائه شده است:
مصرع اول: "ما غرق کرم، در این جهان فانی"
شرح:
در این مصرع، شاعر به رحمت و بخشش بی‌پایان خداوند اشاره دارد که انسان‌ها را در جهان فانی احاطه کرده است. "غرق کرم" نشان‌دهنده‌ی فراوانی و بی‌حد و مرز بودن نعمت‌های خداوند است.
تفسیر عرفانی:
از دیدگاه عرفانی، جهان مادی سایه‌ای از حقیقت مطلق است و فانی بودن آن به معنای ناپایداری و گذرا بودن دنیا است. با این حال، رحمت خاص الهی همواره جاری است و سالک، حتی در این جهان ناپایدار، از کرم و لطف خداوند بهره‌مند می‌شود.
مصرع دوم: "بی مهر تو نیست هیچ دل، نورانی"
شرح:
در این مصرع بیان می‌شود که روشنی دل‌ها تنها از طریق مهر و محبت خداوند حاصل می‌شود. دل بدون ارتباط با خداوند، تاریک و بی‌نور خواهد بود.
تفسیر عرفانی:
نورانی شدن دل، در عرفان به معنای تجلی انوار الهی در قلب انسان است. سالک حقیقی کسی است که با محبت و معرفت الهی دل خود را از تاریکی هواهای نفسانی پاک کرده و به نور حق روشن می‌کند. مهر الهی نه‌تنها دل را نورانی می‌کند، بلکه انسان را به سوی حقیقت و کمال رهنمون می‌سازد.
مصرع سوم: "ای چشمه‌ی رحمتت، روان بر عالم"
شرح:
در این مصرع، رحمت خداوند به چشمه‌ای جاری تشبیه شده است که پیوسته بر سراسر عالم سرازیر است. این تشبیه بر پیوستگی، فراگیری و تازگی رحمت الهی تأکید دارد.
تفسیر عرفانی:
از دیدگاه عرفا، رحمت رحیمی خداوند جنبه‌ی ویژه‌ای دارد که شامل هدایت و عنایت خاص برای بندگان مخلص است. این رحمت همان حقیقت وجودی است که همواره و بدون توقف بر عالم هستی جاری است و سبب ظهور و بقای همه چیز می‌شود.
مصرع چهارم: "هر لحظه جهان ز لطف تو، تابانی"
شرح:
این مصرع بیان می‌کند که روشنایی و حیات جهان در هر لحظه وابسته به لطف دائمی خداوند است. اگر لطف او نباشد، جهان در تاریکی و نیستی فرو می‌رود.
تفسیر عرفانی:
در نگاه عرفانی، جهان تجلی اسماء و صفات الهی است و بدون تجلی لطف و رحمت خداوند هیچ موجودی باقی نمی‌ماند. این مصرع به بقابالله اشاره دارد که عالم به سبب فیض مستمر او پابرجا و درخشان است. لحظه‌لحظه‌ی جهان به انوار لطف او زنده و روشن است.
جمع‌بندی کلی شعر:
این شعر به بیان رحمت خاص الهی (رحیم) می‌پردازد و تأکید دارد که:
- همه‌ی ما در دریای کرم و بخشش خداوند غوطه‌وریم.
- نورانیت و صفای دل تنها با محبت و مهر الهی حاصل می‌شود.
- رحمت خداوند مانند چشمه‌ای جوشان، پیوسته در عالم جاری است.
- دوام و روشنی عالم وابسته به لطف بی‌پایان خداوند است.
این شعر با زبانی ساده اما عمیق، به یکی از اسرار هستی یعنی وابستگی مطلق عالم به رحمت الهی اشاره دارد و انسان را متوجه این حقیقت می‌کند که همه‌ی هستی از لطف و محبت او نشأت گرفته است.
- ۰۴/۰۱/۰۵