باسمه تعالی
دعای عدیله
یارب! به وصال آل طاها برسان
دل را به صفای نور زهرا برسان
در آخر عمر، بی‌عدیله ز جهان
با مهر علی به سوی مولا برسان
شرح و تفسیر رباعی
🔹 مصرع اول: یارب! به وصال آل طاها برسان
در این مصرع، شاعر با ندای «یارب!» به درگاه الهی روی می‌آورد و از خداوند طلب وصال و نزدیکی به اهل‌بیت (ع) را دارد. «آل طاها» اشاره به خاندان پیامبر اکرم (ص) دارد که طهارت و هدایت را برای بشر به ارمغان آورده‌اند. این وصال، فراتر از ارتباط ظاهری، به معنای درک حقیقت ولایت و پیروی از مسیر آن‌هاست.
🔹 مصرع دوم: دل را به صفای نور زهرا برسان
در اینجا، درخواست شاعر از خداوند تطهیر قلب و تزکیه نفس است. حضرت فاطمه زهرا (س) مظهر طهارت و نور الهی است و صفای دل، یعنی رهایی از کدورت‌های دنیوی و ظلمت‌های نفسانی، تنها با اتصال به نور فاطمی حاصل می‌شود.
🔹 مصرع سوم: در آخر عمر، بی‌عدیله ز جهان
«عدیله» به معنای تغییر عقیده در لحظات پایانی عمر است، که برای یک مؤمن، از بزرگ‌ترین خطرات به‌شمار می‌رود. شاعر در این مصرع از خداوند می‌خواهد که در هنگام مرگ، بدون هیچ‌گونه عدول و تغییر در ایمان و اعتقاد، از دنیا برود و با همان محبت و معرفت به اهل‌بیت (ع) جان بسپارد.
🔹 مصرع چهارم: با مهر علی به سوی مولا برسان
در آخرین مصرع، شاعر نهایت آرزوی خود را بیان می‌کند: اینکه در لحظه‌ی مرگ، دلش سرشار از محبت و ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) باشد و با این عشق، به سوی پروردگار روانه شود. محبت علی (ع) همان راه مستقیم و رمز قبولی ایمان است، چنان‌که در روایات آمده است: «حُبُّ عَلِیٍّ حَسَنَةٌ لا تَضُرُّ مَعَها سَیِّئَةٌ» (محبت علی (ع) حسنه‌ای است که هیچ گناهی نمی‌تواند آن را از بین ببرد).
نتیجه‌گیری
این رباعی، خلاصه‌ای از دعای عدیله است که محتوای اصلی آن بر ثبات ایمان در لحظات حساس پایان زندگی تأکید دارد. درخواست وصال اهل‌بیت (ع)، نورانیت قلب، ثبات عقیده، و محبت علی (ع) به‌عنوان مسیر نجات، از مضامین مهم این دعا هستند که در قالب شعری کوتاه اما پرمعنا بیان شده‌اند.
دعای عدیله: مفاهیم و شرحی بر آن
دعای عدیله یکی از دعاهای معروف اسلامی است که در آن فرد از خداوند می‌خواهد که ایمانش را تا لحظه‌ی مرگ ثابت نگه دارد و از تغییر عقیده یا گمراهی در لحظات پایانی زندگی در امان باشد. واژه‌ی "عدیله" از ریشه‌ی "عدل" به معنای تغییر مسیر و انحراف گرفته شده است و در اینجا به معنای انحراف از ایمان در لحظات پایانی عمر است.
در روایات آمده است که برخی افراد به‌سبب امتحان‌های سخت، وسوسه‌های شیطان یا غفلت‌های دوران زندگی، در لحظه‌ی مرگ دچار تغییر عقیده می‌شوند و از مسیر ایمان منحرف می‌شوند. دعای عدیله برای درخواست پایداری بر ایمان و عدم سقوط در چنین حالتی خوانده می‌شود.
ساختار و محتوای دعای عدیله
دعای عدیله شامل بخش‌های مختلفی است که هرکدام مفاهیم مهمی را در بر دارند:
اعتقاد به یگانگی خداوند
دعا با ذکر توحید و یگانگی خداوند آغاز می‌شود، تأکید بر این است که خداوند از هر عیب و نقصی مبراست و تنها او معبود حقیقی است.شهادت به نبوت پیامبر اکرم (ص)
در این بخش، دعا‌کننده شهادت می‌دهد که محمد (ص) پیامبر خداست و آنچه از طرف خدا آورده، حق است.اعتقاد به امامت ائمه (ع)
در ادامه، فرد به ولایت و امامت دوازده امام معصوم (ع) اعتراف می‌کند و از خدا می‌خواهد که او را در مسیر آن‌ها ثابت‌قدم نگه دارد.-
درخواست پایداری بر ایمان
مهم‌ترین بخش دعا، درخواست از خداوند برای ثبات ایمان در لحظه‌ی مرگ و عدم تغییر عقیده است. اینجا همان نکته‌ی اصلی دعا مطرح می‌شود:- پروردگارا! من تا این لحظه بر دین تو بوده‌ام، پس مرا تا آخرین لحظه بر این دین نگه‌دار.
- اجازه مده که شک، وسوسه یا غفلت مرا از مسیر حق منحرف کند.
- شیطان را از من دور کن تا هنگام مرگ، ایمانم آسیب نبیند.
یادآوری مرگ و قیامت
در پایان دعا، به حقیقت مرگ، برزخ، قیامت، حساب و کتاب، و بهشت و جهنم اشاره می‌شود و دعا‌کننده از خدا می‌خواهد که او را با ایمان کامل و عمل صالح از دنیا ببرد.
اهمیت و فضیلت دعای عدیله
- محافظت از انحراف در لحظه‌ی مرگ: این دعا باعث می‌شود که انسان همواره به فکر حفظ ایمان تا پایان عمر باشد.
- ذکر و یادآوری اصول دین: خواندن دعای عدیله باعث می‌شود که اصول اساسی دین (توحید، نبوت، امامت، معاد) در ذهن فرد تقویت شود.
- آمادگی برای مرگ: این دعا به فرد یادآوری می‌کند که مرگ نزدیک است و باید برای آن آماده باشد.
نتیجه‌گیری
دعای عدیله، دعایی برای ثبات ایمان در لحظه‌ی مرگ است و تأکیدی بر اصول اعتقادی اسلام دارد. این دعا به ما می‌آموزد که حتی اگر تمام عمر بر ایمان باشیم، لحظات پایانی زندگی بسیار حساس هستند و ممکن است وسوسه‌ها، شک‌ها و امتحانات الهی باعث تغییر عقیده شوند. بنابراین، با خواندن این دعا از خداوند می‌خواهیم که تا لحظه‌ی آخر، ما را بر صراط مستقیم نگه دارد.
تهیه و تنظیم
دکتر علی رجالی
- ۰۴/۰۱/۰۲