شرحی بر واژه عرفانی مقام تسلیم

باسمه تعالی

شرحی بر واژه عرفانی مقام تسلیم

مقام تسلیم
تسلیم به حق، کلید گم گشته ی ماست
مافوق توکل است و ایمان و رضاست
راضی به قضا و قدر یزدان باش
ایمان و رضا، چراغ مردان خداست

 

 

باسمه تعالی – تسلیم

این رباعی با مفاهیم عمیق و استعاره‌های جذاب به تبیین مفهوم تسلیم در برابر خداوند می‌پردازد. هر مصرع از آن بار معنایی خاصی دارد که به نوعی آرامش، ایمان و رابطه انسان با خداوند را نمایان می‌کند.

مصرع اول:

"تسلیم به حق، کلید گم گشته ی ماست"
در این مصرع، تسلیم به خداوند به عنوان «کلید گم گشته» معرفی شده است. این استعاره به معنای جستجوی حقیقت و آرامش در مسیر تسلیم است. "گم گشته" به معنای آن چیزی است که در جستجوی آن هستیم و در اینجا تسلیم به حق، راهی برای پیدا کردن آن گمشده است که همان آرامش و حقیقت است.

مصرع دوم:

"مافوق توکل است و ایمان و رضاست"
این مصرع به اهمیت تسلیم در برابر خداوند اشاره دارد که فراتر از توکل، ایمان و رضا است. به این معنا که در مسیر تسلیم به خدا، باید ایمان کامل به خواست خداوند داشته باشیم، نه تنها به آنچه می‌خواهیم بلکه به هر آنچه که او برای ما رقم زده است. این جمله نشان‌دهنده این است که تسلیم از توکل و ایمان، یک مرحله فراتر است.

مصرع سوم:

"راضی به قضا و قدر یزدان باش"
این مصرع به یکی از اصول اساسی ایمان در دین اسلام اشاره دارد: پذیرش قضا و قدر خداوند. «راضی به قضا و قدر» به معنای پذیرش بدون چون و چرا از آنچه که خداوند برای انسان مقدر کرده است، چه خوشایند باشد و چه ناخوشایند. این راضی بودن در واقع نشان‌دهنده ایمان به حکمت خداوند است.

مصرع چهارم:

"ایمان و رضا، چراغ مردان خداست"
در این مصرع، «ایمان» و «رضا» به عنوان «چراغ» معرفی شده‌اند، که به روشنایی و هدایت مردان خدا اشاره دارد. این تصاویر استعاری نشان می‌دهند که ایمان و رضا به عنوان دو نیروی هدایتگر، راهنمای انسان‌ها در مسیر خداوند و به سوی حقیقت و آرامش هستند. چراغی که در تاریکی، مسیر درست را نشان می‌دهد.

جمع‌بندی:

این رباعی به خوبی مفهوم «تسلیم در برابر خدا» را به تصویر کشیده و با استفاده از استعاره‌ها و زبان ادبی عمیق، پیوند انسان با خداوند را به‌طور مؤثری بیان کرده است. کلمات و تصاویر مانند «کلید گم گشته»، «چراغ مردان خدا» و «قضا و قدر یزدان» به‌طور هنرمندانه‌ای مفاهیم عمیق دینی و معنوی را به مخاطب منتقل می‌کنند. شعر به شکلی قوی و تأثیرگذار پیام خود را در مورد ایمان، تسلیم و رضا ارائه می‌دهد.

مقام تسلیم در عرفان

مقام تسلیم یکی از عالی‌ترین مقامات عرفانی است که در آن سالک اراده‌ی خود را به‌طور کامل به مشیت الهی می‌سپارد و هیچ خواستی جز خواست خدا ندارد. این مقام اوج فنا در حق است، جایی که فرد نه‌تنها در برابر قضا و قدر الهی صبور و راضی است، بلکه حتی بین خیر و شر، لذت و رنج، و راحتی و سختی تفاوتی نمی‌بیند و همه چیز را جلوه‌ای از حکمت مطلق الهی درک می‌کند.

مقام تسلیم در عرفان، برتر از توکل و رضا است، زیرا در توکل، انسان هنوز در دل خود به امید تغییر شرایط است، در رضا، به حکم الهی خشنود می‌شود، اما در تسلیم، دیگر هیچ اختیاری برای خود قائل نیست و همه چیز را مطابق اراده‌ی حق می‌پذیرد، بدون آنکه لحظه‌ای دچار تردید یا شکایت شود.

را به دست خدا می‌سپارد. در این مقام، دیگر حتی میان خیر و شر، بلا و نعمت، تفاوتی احساس نمی‌شود و هر چیز را عین خواست الهی و جلوه‌ی حقیقت مطلق می‌بیند.

✔ مقام تسلیم یعنی رسیدن به جایی که دیگر «من» وجود ندارد، بلکه فقط خداست که اراده می‌کند.

✔ به قول عارفان:
بگذار که در تسلیم، جان بستاند از ما / کز این جانِ پرآشوب، راحت نیست ما را

 

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی