داستان سر گذشت فرعون

باسمه تعالی

داستان سرگذشت فرعون

 از دید قرآن به‌صورت جامع و منسجم برایتان می‌گویم، مرحله‌به‌مرحله و با اشاره به آیات کلیدی.

۱. زمینه و ستم فرعون
در قرآن توصیف شده که فرعون در سرزمین مصر تکبّر ورزید، مردم را به طبقاتی تقسیم کرد و گروهی را تحت ستم قرار داد؛ برای تضعیف و تحقیر آن گروه، پسرانشان را می‌کشت و زنانشان را زنده نگه می‌داشت. این ظلم و حکمرانی فاسد زمینه‌ساز بعثت موسی بود.

۲. تولد و نجاتِ حضرت موسی (ع)
زمانی که مادر موسی زائید و از بیمِ جان او، وحی شد که طفل را شیر بده و آن‌گاه اگر از خطر بیم داشتی او را در رود انداز؛ خداوند پیمان کرد که او را باز به مادر بازگرداند و پیامبر کند. نوزاد را خاندان فرعون یافتند و به‌عنوان فرزند یا پناه گرفته در دربار بزرگ شد — چنان‌که قرآن در سوره قصص این ماجرا را آورده است.

۳. بعثت موسی و بازگشت او به مصر برای دعوت فرعون
خداوند موسی را با معجزاتی فرستاد (عصا که اژدها می‌شد، و دستِ درخشان) تا فرعون را به یکتاپرستی و عدالت دعوت کند. موسی و هارون مأمور شدند که به دربار فرعون بروند و مردم را آگاه سازند. فرعون با تکبّر و انکار، موسی را ساحر خواند و به مقاومت برخاست. (این بخش در آیاتی از طه، شعراء، قصص، اعراف و دیگر سور مطرح شده است.)

۴. مقابله با سحرگرانِ دربار و ایمانِ آنان
فرعون از ساحران خواست که با موسی مقابله کنند. وقتی ساحران در برابر معجزه‌ی الهی قرار گرفتند و دیدند که عصای موسی «آنچه ساخته بودند بلعید»، همه در برابر حقیقت خشوع کردند و به خدا ایمان آوردند؛ و گفتند: «ما به پروردگار موسی و هارون ایمان آوردیم». قرآن این تحوّلِ ناگهانیِ ساحران را گزارش می‌کند.

۵. نشانه‌ها و عذاب‌هایی که بر قوم فرعون نازل شد
پس از انکارها و لجاجت فرعون و قومش، خداوند نشانه‌هایی فرستاد تا آنان را بیدار کند: طوفان، جَراد (ملخ)، قمل (آفت/کرم/شپش)، قورباغه و تبدیل آب به خون — نشانه‌هایی که قرآن به عنوان آیاتِ متمایز ذکر می‌کند، اما قوم همچنان استکبار ورزید. قرآن این نمونه از بلایا را در سورهٔ اعراف بیان می‌کند.

۶. خروج بنی‌اسرائیل و تعقیب فرعون
موسی شبانه بنی‌اسرائیل را از مصر خارج ساخت. فرعون و لشکرش به دنبال ایشان دویدند تا مانع شوند. هنگامی که به دریا رسیدند، به فرمان الهی دریا برای موسی شکافته شد و بنی‌اسرائیل عبور کردند؛ سپس آب بازگشت و فرعون و لشکریانش غرق شدند.

۷. مرگ فرعون، اعترافِ واپسین و حفظِ جسد او به‌عنوان عبرت
در لحظهٔ غرق شدن، فرعون فریاد زد که ایمان آورده است: «أَؤْمِنُ أَنَّ…» اما قرآن می‌گوید این ایمان وقتی پذیرفته نشد، چون در حالی اتفاق افتاد که او پیش از این جفا کرده و از روی تکبر مردمان را به گمراهی کشانده بود؛ همچنین قرآن یادآوری می‌کند که جسد فرعون را برای عبرتِ آیندگان بر خشکی نمایان ساختند تا نشانه‌ای باشد.

۸. پیام‌ها و عبرت‌ها (خلاصهٔ آموزه‌های قرآنی)

• ظلم و تکبّر سیاسی/دینی سرانجام را تغییر می‌دهد و تاریخ شاهد سرنوشت ظالمان است.
• معجزه و نشانهٔ الهی می‌تواند دل‌ها را بگشاید (همان‌طور که ساحران را)، اما بعضی با لجاجت ماندند.
• توبهٔ دیرهنگام که همراه با عملِ پیش‌ازآنِ ظالمانه باشد، ممکن است پذیرفته نشود.
• خداوند بندگان مستضعف را فراموش نمی‌کند و آن‌ها را در زمانِ خودشان به جایگاه شرافت و رهبری بازمی‌گرداند.

تهیه و تنظیم 

دکتر علی رجالی