رسالت

در این وبلاگ ،اشعار و مطالب علمی و فرهنگی اینجانب آمده است .

رسالت

در این وبلاگ ،اشعار و مطالب علمی و فرهنگی اینجانب آمده است .

رسالت

به سایت شخصی اینجانب مراجعه شود
alirejali.ir

طبقه بندی موضوعی
بایگانی
  • ۰
  • ۰

انواع شعر

انواع اشعار فارسی بر اساس وزن، قالب، و محتوای شعری دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به شرح مهم‌ترین قالب‌های شعری سنتی و نو می‌پردازم:


۱. قالب‌های سنتی (کلاسیک)

این قالب‌ها از قواعد مشخص عروضی پیروی می‌کنند و دارای وزن و قافیه‌ی معین هستند:

الف) غزل

  • ویژگی‌ها:
    • تعداد ابیات: معمولاً بین ۵ تا ۱۵ بیت
    • قافیه: مصرع اول و مصرع‌های دوم همه‌ی ابیات یکسان هستند.
    • موضوع: عاشقانه، عارفانه، اخلاقی، مدح و گاهی اجتماعی
    • شاعر معروف: حافظ، سعدی، مولوی

ب) مثنوی

  • ویژگی‌ها:
    • تعداد ابیات: نامحدود
    • قافیه: هر بیت، قافیه‌ی مستقل دارد.
    • موضوع: داستان‌سرایی، تعلیمی، عرفانی
    • شاعر معروف: مولوی (مثنوی معنوی)، نظامی (خمسه نظامی)

پ) رباعی

  • ویژگی‌ها:
    • تعداد ابیات: ۲ بیت (۴ مصرع)
    • قافیه: مصرع‌های اول، دوم و چهارم هم‌قافیه، مصرع سوم آزاد
    • موضوع: فلسفی، عاشقانه، عرفانی
    • شاعر معروف: خیام

ت) دوبیتی (چهارپاره)

  • ویژگی‌ها:
    • تعداد ابیات: ۲ بیت (۴ مصرع)
    • قافیه: مصرع‌های اول و دوم و چهارم هم‌قافیه، مصرع سوم آزاد
    • موضوع: عاشقانه، روستایی، غم و اندوه
    • شاعر معروف: باباطاهر

ث) قصیده

  • ویژگی‌ها:
    • تعداد ابیات: معمولاً بیش از ۱۵ بیت
    • قافیه: مشابه غزل (مصرع اول و همه‌ی مصرع‌های دوم هم‌قافیه)
    • موضوع: مدح، توصیف، وعظ، حکمت
    • شاعر معروف: فرخی سیستانی، ناصرخسرو

ج) قطعه

  • ویژگی‌ها:
    • تعداد ابیات: معمولاً بین ۲ تا ۱۵ بیت
    • قافیه: مانند مثنوی، ولی موضوع مستقل است.
    • موضوع: حکمت، پند، اجتماعی
    • شاعر معروف: انوری، سعدی

۲. قالب‌های نیمه‌آزاد و نو

این قالب‌ها در قرن اخیر رواج یافته و نسبت به قالب‌های سنتی آزادی بیشتری دارند:

الف) شعر نیمایی

  • ویژگی‌ها:
    • مبتنی بر وزن عروضی اما طول مصراع‌ها آزاد
    • قافیه ضروری نیست
    • موضوع: اجتماعی، عاشقانه، سیاسی
    • شاعر معروف: نیما یوشیج، احمد شاملو

ب) شعر سپید (آزاد)

  • ویژگی‌ها:
    • بدون وزن عروضی و قافیه
    • بر موسیقی درونی و تصویرسازی تکیه دارد.
    • موضوع: گسترده و متنوع (فلسفی، اجتماعی، عاشقانه)
    • شاعر معروف: احمد شاملو، فروغ فرخزاد

۳. قالب‌های کهن‌تر و فرعی

الف) ترجیع‌بند و ترکیب‌بند

  • ویژگی‌ها:
    • ابیات با چند بخش مستقل همراه با یک بیت تکرارشونده (ترجیع)
    • موضوع: مدح، عرفانی، مرثیه
    • شاعر معروف: محتشم کاشانی (ترکیب‌بند عاشورا)

ب) مستزاد

  • ویژگی‌ها:
    • مصراع‌های کوتاه به پایان هر بیت افزوده می‌شوند.
    • موضوع: اجتماعی، مذهبی، عاشقانه

۴. قالب‌های محلی و فولکلور

  • لالایی، ترانه، دوبیتی‌های محلی (مثل فایز و باباطاهر)

جمع‌بندی:
هر قالب شعری ویژگی‌ها و اهداف خاص خود را دارد. قالب‌های سنتی مثل غزل و مثنوی بر وزن و قافیه متکی هستند، در حالی که شعر نیمایی و سپید آزادی بیشتری دارند و برای بیان مفاهیم نوین مناسب‌اند.

  • ۰۳/۱۲/۲۷
  • علی رجالی

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی