لیستی از فلاسفه ایران

باسمه‌تعالی

اینجا فهرستی از فلاسفه برجسته ایران ارائه می‌کنم، به ترتیب فلاسفه ایران باستان و اسلامی

1. زرتشت (Zarathustra / Zoroaster) – فیلسوف، پیامبر و بنیان‌گذار آیین زرتشتی (حدود ۱۰۰۰–۶۰۰ ق.م).
2. فردوسی (Ferdowsi) – شاعر و حکیم ایرانی؛ در آثارش (مثلاً شاهنامه) مفاهیم اخلاقی و فلسفی را بیان کرده است.
3. بوعلی سینا (Avicenna, 980–1037) – فیلسوف، پزشک و دانشمند بزرگ؛ مشهور به نظریه‌های متافیزیک و فلسفه اسلامی.
4. ابن‌سینا (Avicenna) – همان بوعلی سینا.
5. ابوریحان بیرونی (Al-Biruni, 973–1048) – فیلسوف، دانشمند و محقق در حوزه علوم طبیعی و فلسفه.
6. فارابی (Al-Farabi, 872–950) – فیلسوف، نظریه‌پرداز علوم سیاسی و اجتماعی و شاگرد افلاطون و ارسطو.
7. خواجه نصیرالدین طوسی (Nasir al-Din Tusi, 1201–1274) – ریاضیدان، منجم و فیلسوف؛ آثار مهم در منطق و فلسفه اخلاق.
8. سهروردی (Shahab al-Din Suhrawardi, 1154–1191) – بنیان‌گذار حکمت اشراق و فلسفه نور.
9. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (Rumi, 1207–1273) – شاعر و متفکر عرفانی، در آثارش به فلسفه عشق و انسان پرداخته است.
10. علامه حلی (Allameh Hilli, 1250–1325) – فیلسوف شیعی و متکلم، در زمینه فلسفه و کلام اسلامی.
11. میرداماد (Mirdamad, 1561–1631) – فیلسوف و نظریه‌پرداز فلسفه اشراق و عرفان.
12. علامه قزوینی (Allameh Qazvini) – فیلسوف و متکلم شیعی، آثار فلسفی متعددی دارد.
13. آقاعلی مدرس (Aqa Ali Modarres) – فیلسوف و متفکر اسلامی معاصر.
14. سید حسین نصر (Seyyed Hossein Nasr, 1933–) – فیلسوف و نظریه‌پرداز فلسفه اسلامی و عرفان، استاد فلسفه و علوم دینی.
15. دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی (1928–2021) – فیلسوف معاصر ایرانی، شاخص در فلسفه و حکمت اسلامی.
16. محمدمهدی شجاعی – فیلسوف و نویسنده، در حوزه فلسفه اخلاق و فلسفه اسلامی فعال است.

 

۱. فلاسفه ایران باستان و پیش از اسلام

1. زرتشت (Zarathustra / Zoroaster) – پیامبر و فیلسوف؛ فلسفه اخلاق و دین.
2. فردوسی (Ferdowsi, 940–1020) – شاعر و حکیم؛ فلسفه اخلاق و اندیشه ملی.
3. مانوچهر (اسطوره‌ای/حکمی) – اندیشه‌های عرفانی و حکمت باستانی ایران.

۲. فلاسفه دوره اسلامی کلاسیک

1. فارابی (Al-Farabi, 872–950) – فلسفه سیاسی، متافیزیک، منطق.
2. ابن‌سینا (Avicenna / 980–1037) – فلسفه اسلامی، متافیزیک، پزشکی، فلسفه ذهن و روان.
3. ابوریحان بیرونی (Al-Biruni, 973–1048) – فلسفه طبیعی، فلسفه علوم.
4. خواجه نصیرالدین طوسی (Nasir al-Din Tusi, 1201–1274) – فلسفه اخلاق، فلسفه علم، نجوم و منطق.
5. سهروردی (Shahab al-Din Suhrawardi, 1154–1191) – حکمت اشراق، فلسفه نور، عرفان نظری.
6. قطب‌الدین شیرازی (Qutb al-Din Shirazi, 1236–1311) – فلسفه طبیعی، عرفان، حکمت اشراق.
7. میرداماد (Mirdamad, 1561–1631) – حکمت اشراق و فلسفه اسلامی.
8. ملاصدرا (Sadr al-Din Shirazi, 1571–1640) – فلسفه وجود، فلسفه اسلامی متأخر، حکمت متعالیه.
9. علامه حلی (Allameh Hilli, 1250–1325) – فلسفه کلام، منطق و فلسفه اسلامی.

۳. فلاسفه ایرانی قرن‌های اخیر (قرن ۱۹–۲۰)

1. سید محمد حسین طباطبایی (1903–1981) – فلسفه اسلامی، تفسیر قرآن (تفسیر المیزان).
2. دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی (1928–2021) – فلسفه اسلامی، حکمت متعالیه، عرفان نظری.
3. سید حسین نصر (Seyyed Hossein Nasr, 1933–) – فلسفه اسلامی، فلسفه طبیعت، عرفان و فلسفه معنوی.
4. محمدتقی جعفری (1913–1998) – فلسفه علوم انسانی، فلسفه اسلامی، علوم اجتماعی.
5. مرتضی مطهری (1919–1979) – فلسفه دین، فلسفه اخلاق و کلام اسلامی.
6. حسین کرباسچیان – فلسفه اجتماعی و فلسفه معاصر.
7. عباس زریاب‌خویی – فلسفه اسلامی و کلام.

۴. فلاسفه ایرانی معاصر

1. دکتر محمدعلی موحد (1929–2018) – فلسفه غرب، فلسفه تطبیقی، اخلاق و عرفان.
2. دکتر جلال‌الدین همایی – فلسفه اسلامی و تاریخ فلسفه.
3. محمدحسین روحانی – فلسفه عرفان و فلسفه دین.
4. دکتر حسین بشیریه – فلسفه اخلاق و فلسفه دین.
5. دکتر حسن عباسی – فلسفه سیاسی و فلسفه استراتژیک.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی