اخلاق

 باسمه تعالی
برداشتهایی از اشعار حافظ
غزل ۹ _ بیت سوم
اخلاق

گر چنین جلوه کند مغبچه باده فروش
خاکروب در میخانه کنم مژگان را

جلوه کردن به معنای تجلی و خود نشاندن است. پیشوایان روحانی دین زرتشت را مغ می گفتند.اینان شراب ناب تهیه و می فروختند.نوجوانانی خوش چهره در عبادتگاه هایشان شراب می دادند.به آنها مغبچه می گفتند.به بزرگ مغ ها،پیر مغان گفته می شد.عرفا منظورشان از پیر مغان،حضرت رسول اکرم است.همچنین به اولیای الهی مغبچه و اهل بیت را مغان می گفتند.منظور از خاکروب،همان جارو است.
سعدی در شعری می گوید اگر غلام حلقه به گوش تو از شما محبت نبیند و سرزنش شود ،او فرار می کند و دیگر فر مانبردار تو نیست.متقابلا اگر بیگانه ای از شما محبت و مهربانی ببیند ،او غلام و بنده تو می گردد.
حافظ می گوید که رفتار و اعمال وگفتار ساقیان عبادتگاه آنقدر جاذب است که من حافظ حاضرم چشمانم را روی زمین بگذارم و با مژگان چشمان آنجا را جارو کنم.حافظ می خواهد میزان تاثیر گذاری اخلاق پسندیده بزرگان در مردم را بیان کند بطوریکه می تواند منجر به نثار جان و دیده خود را برای آنها گردد.
سعدی در جایی دیگر به عسل فروش بی مشتری و سرکه فروش پر مشتری اشاره می کند.می گوید اخلاق عسل فروش همانند سرکه است اما اخلاق سرکه فروش همانند عسل است.لذا مردم رغبتی به خرید عسل ندارند اگر چه شیرین است.
حافظ می خواهد به کسانی که اهل دین هستند ولی رفتار زننده و توهین آمیز دارند، می گوید شما بدتر از کسانی هستند که اهل دین نیستند ولی رفتار پسندیده دارند.زیرا گروه اول باعث دین گریزی مردم می گردد.
جاذبه افراد در مراکز فساد بخاطر رفتار بد یا عدم جاذبه افراد به ظاهر متدین و متقابلا رفتار خوب بانیان فساد با افراد است.در حقیقت شما دینداران عبوس و ریا کار باعث رونق میخانه ها شده اید.
برداشت عرفانی نیز این بیت دارد.حافظ می گوید اگر اولیای الهی به من طعم و لذت معرفت الهی را بچشانند.من حاضرم خدمتگزار آنها باشم.

 معیار رفاقت، به محبت ، به وفاست
معیار لیاقت، ادب و عقل وصفا ست 
معیار سعادت، به سلامت به کمال
معیار شهامت، به جوانمردی ماست

دکتر علی رجالی
@alirejali