علم غیب چیست

علم لدنی امام چیست؟

پسندیدم1  ارسال به وبلاگ تبیان  چاپ

تاریخ :  شنبه 1393/03/24 تعداد بازدید :  9526 

علم

امام علیه السّلام به حقایق جهان هستى، در هرگونه شرایطى که وجود داشته باشند، به اذن خدا واقف است اعم از آنها که تحت حس قرار دارند، و آنها که بیرون از دایره حس مى‌باشند مانند موجودات آسمانى و حوادث گذشته و وقایع آینده، دلیل این مطلب از راه نقل روایات متواتره‌اى است که در جوامع حدیث شیعه مانند کتاب کافى و بصائر و کتب صدوق و کتاب بحار و غیر آنها ضبط شده. به موجب این روایات که به حد و حصر نمى‌آید امام علیه السّلام از راه موهبت الهى نه از راه اکتساب، به همه چیز واقف و از همه چیز آگاه است و هرچه را بخواهد به اذن خدا، به کوچکترین توجهى مى‌داند.

علم امام چگونه علمی است

علوم را در یک تقسیم بندی کلی می توان به علوم اکتسابی و علوم الهامی و یا به عبارت دیگر علم لدنی تقسیم کرد. پیامبران الهی از پیشتازان این علم بوده اند و علم و معرفت ایشان را در زمره علوم لدنی می توان جای داد.

 

علم لدنی چه ویژگی هایی دارد؟

علم لدنی در هیچ کتاب و رساله‌‌ای وجود ندارد بلکه در نزد خداوند تبارک و تعالی می‌‌باشد که به انبیاء و امامان معصوم برای اثبات نبوت و امامت خود داده و هیچ انسان معمولی نیست که دارای چنین علمی باشد. علم لدنّى علمى خاص نیست که داراى موضوعى مخصوص و محمولى خاص باشد، بلکه این‌گونه علم به لحاظ استفاده آن از پیشگاه معلم الهى لدنّى نامیده مى‌شود و علمی است که خداوند بدون واسطه به بنده‌ای الهام می‌کند. علم لدنی‌، علم غیر اکتسابی است؛ یعنی در به دست آوردن آن نیازی به تحصیل و رفتن به مدرسه و استاد نیست‌.

این علم‌، مستقیما از جانب سرچشمه همه علوم‌؛ یعنی خداوند، به برخی از بندگان الهام می‌شود؛ چنان که در قرآن درباره حضرت خضر آمده است‌:

«فَوَجَدا عَبدًا مِن عِبادِنا ءاتَینـَه‌ُ رَحمَة‌ً مِن عِندِنا وعَلَّمنـَه‌ُ مِن لَدُنّا عِلمـاً»؛(کهف‌، 65) تا بنده‌ای از بندگان ما را یافتند که از جانب خود به او رحمتی عطا کرده و از نزد خود بدو دانشی آموخته بودیم‌.

گر چه علم لدنی در هیچ کتاب و مدرسه ای تدریس نمی شود ولی راه رسیدن آن بر هیچ انسانی بسته نمی باشد وکسی که ازتمام گناهان دوری کند و واجبات الهی را انجام دهد و درتمام امور مطیع وفرمان بردار مطلق خداوند باشد به مقدارظرفیت اش از علم لدنی بهره مند می‌‌گردد

در علم لدنّى، هیچ واسطه‏اى میان متعلّم و معلّم نیست. «لدن»؛ یعنى، نزد و حضور. اگر علمى با وساطت، حاصل شود، علم لدنى نخواهد بود. اگر علمى از معلم صادر شود و به یک واسطه یا بیشتر، به شاگرد برسد؛ شاگرد آن علم را از «نزد» معلم فرا نگرفته است و به آن علم لدنى نمى‏گویند. اما اگر شاگرد از حضور خود معلم، علمى را فرا گرفت، آن علم را لدنى مى‏نامند. از آنجا که «انسان کامل»، نخستین مخلوق است و هیچ واسطه‏اى میان او و حضرت حق وجود ندارد، از علم، لدنّى بهره‏مند خواهد بود و هیچ واسطه‏اى میان او و خداى سبحان در این تعلیم و تعلم وجود ندارد.

پیامبران الهی و ائمه‌(علیه السلام) از پیشتازان این علم بوده و پس از آنان برخی از اولیای الهی با ریاضت‌های شرعی و تهذیب و تزکیه نفس خود به این مقام رسیده‌اند.

گر چه علم لدنی در هیچ کتاب و مدرسه ای تدریس نمی شود ولی راه رسیدن آن بر هیچ انسانی بسته نمی باشد و کسی که از تمام گناهان دوری کند و واجبات الهی را انجام دهد و درتمام امور مطیع و فرمان بردار مطلق خداوند باشد به مقدار ظرفیت اش از علم لدنی بهره مند می‌‌گردد.

علم یاد شده منحصر به پیامبران(علیهم السلام) و امامان(علیهم السلام) نیست و برخی از دیگر اولیای الهی نیز آن را دریافت کرده اند مانند آصف بن برخیا یکی از کارگزاران حضرت سلیمان که قرآن از او در سوره نمل یاد کرده است. رسیدن به این دانش نیازمند مرتبه بالایی از تقوا، اخلاص و تقرب الی الله است.

علم لدنّى علمى خاص نیست که داراى موضوعى مخصوص و محمولى خاص باشد، بلکه این‌گونه علم به لحاظ استفاده آن از پیشگاه معلم الهى لدنّى نامیده مى‌شود و علمی است که خداوند بدون واسطه به بنده‌ای الهام می‌کند

علامه حسن زاده آملی درباره علم لدنی می فرمایند:

بود علم لدنى اکل از فوق        که فوقانى شوى با ذوق و با شوق

ز اءکل فوقت ار نبود نصیبى           ز تحت ارجل است دیو عجیبى

 

اگر انبار اصطلاحات گردد ولى متخلق به اخلاق ربوبى نشود و اءکل از فوق را طلب ننماید، عالِم بى عملى مى شود بسیار خطرناک، و علم او حجاب اکبر او مى گردد که عالَمى را به فساد و تباهى مى کشاند که همه وحشیان در بیشه در مقابل درندگى او تواضع مى نمایند. و بدو گویند که درندگى ما کجا و درندگى تو کجا که به قیاس در نمى آید.

تو انسانى غذاى تو سماوى است   علوم رسمیت صرف دعاوى است

انسان با حفظ موضوع انسانیت غذاى او علمى است که خداوند آن را در دل او قذف کند که " العلم نور یقذفه الله فى قلب من یشاء "

Ali Rejali:

 این علم که غذاى حقیقت انسان است را علم لدنى گویند که خداوند از ملکوت عالم در جان او قذف مى کند. علم قذفى و لدنى را علم آسمانى تعبیر فرموده است. علمى که نور در دل ایجاد نکند صرف ادعا است که ((اعاذنا الله منه )). انسان درخت باژگونه است که ریشه اش به طرف آسمان است و از آنجا غذا مى گیرد.(جلد دوم شرح دفتر دل علامه حسن زاده آملی/شارح استاد صمدی آملی)

فرآوری: مریم پناهنده    

بخش اعتقادات شیعه تبیان

منابع:

1)     مرزبان وحی و خرد: یادنامه مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبائی قدس سره،ج1

2)     بیست رساله‌ی فارسی، جلد١

3)     پایگاه اطلاع رسانی آیت الله فاضل لنکرانی

4)     سایت پرسمان دانشجویی