شرحی بر دعای یستشیر

باسمه تعالی

دعای یستشیر
ای نُورِ تو روشنیِّ جان است همه
ای لطفِ تو، مرهمِ فغان است همه
بر درگهِ رحمتت پناه آوردم
حق چاره‌ ی درد بی‌امانِ است  همه

 

این شعر به نوعی در قالب دعای یستشیر به تصویر کشیده شده است که با بیان عبارات لطیف، جملات معنوی و عرفانی را بیان می‌کند. در اینجا، شرح و تفسیر هر مصرع را ارائه می‌کنم:

1. "ای نُورِ تو روشنیِّ جان است همه"

• شرح و تفسیر:
  در این مصرع، شاعر به نور الهی اشاره می‌کند که برای جان انسان‌ها روشنایی می‌آورد. نور در اینجا نماد آگاهی، هدایت، و روشن‌بینی است. در حقیقت، این نور باعث می‌شود که انسان از تاریکی‌های جهل و گمراهی رهایی یابد و مسیر درست را بیابد. واژه "همه" در اینجا نشان از عمومیت و جامعیت نور الهی دارد، به‌گونه‌ای که تمام انسان‌ها در سایه این نور می‌توانند از ظلمت رهایی یابند.

2. "ای لطفِ تو، مرهمِ فغان است همه"

• شرح و تفسیر:
  در این مصرع، شاعر به لطف و مهربانی خداوند اشاره می‌کند که برای درمان دردها و غم‌های انسان‌ها همانند مرهمی است که بر زخم‌ها قرار می‌گیرد. واژه "فغان" به معنای ناله و صدای رنج است و "مرهم" نیز به معنای چیزی است که درد را تسکین می‌دهد. در اینجا، شاعر می‌گوید که تنها لطف الهی است که می‌تواند به انسان‌های دردمند آرامش بخشد و رنج‌های آن‌ها را درمان کند. "همه" در اینجا نیز تأکید دارد که این لطف الهی برای همه انسان‌ها قابل دسترسی است.

3. "بر درگهِ رحمتت پناه آوردم"

• شرح و تفسیر:
  در این مصرع، شاعر خود را در برابر رحمت بی‌پایان خداوند قرار داده و اعلام می‌کند که پناه برده است به درگاه رحمت الهی. درگاه رحمت به‌عنوان جایی امن و آرامش‌دهنده شناخته می‌شود که در آن انسان می‌تواند به آرامش برسد و از سختی‌ها رهایی یابد. این مصرع به معنای تسلیم شدن به قدرت بی‌کران خداوند و اعتماد به اوست. پناه بردن به رحمت الهی نشان‌دهنده اعتماد کامل به او برای حل مشکلات و رهایی از دردهاست.

4. "حق چاره‌ ی درد بی‌امانِ است همه"

• شرح و تفسیر:
  در این مصرع، شاعر می‌گوید که تنها خداوند (حق) است که می‌تواند چاره‌ای برای دردهای بی‌پایان و بی‌امان انسان‌ها پیدا کند. واژه "حق" در اینجا به خداوند اشاره دارد که تنها او قادر است مشکلات و دردهای انسان را به‌طور کامل برطرف کند. "درد بی‌امان" به معنای دردی است که هیچ پایان یا چاره‌ای ندارد، و در اینجا به مشکلات بی‌پایان انسان‌ها اشاره دارد که تنها با کمک و عنایت خداوند حل می‌شود. واژه "همه" تأکید دارد که این چاره‌جویی تنها از سوی خداوند برای همه انسان‌ها ممکن است.

نتیجه‌گیری کلی:

شعر به‌طور کلی به جلوه‌های رحمت و لطف الهی پرداخته است. شاعر در آن به نور و روشنایی الهی، مرهم بودن لطف خداوند بر دردها، پناه بردن به درگاه رحمت خداوند و چاره‌یابی خداوند برای مشکلات انسان‌ها اشاره می‌کند. این مضمون‌های عرفانی و معنوی در قالبی بسیار زیبا و دل‌انگیز بیان شده‌اند که خواننده را به تفکر و درنگ در مورد ارتباط خود با خداوند و نیاز به رحمت او ترغیب می‌کند.

 

شرح و تفسیر دعای یستشیر

دعای یستشیر یکی از دعاهای معروف و پرفضیلت است که از پیامبر اکرم (ص) نقل شده و در کتاب‌های مصباح المتهجد شیخ طوسی و بحارالانوار علامه مجلسی ذکر شده است. این دعا شامل توحید و توسل به اسماء حسنی الهی است و تأکید فراوانی بر عظمت و قدرت مطلق خداوند دارد.

---

متن دعای یستشیر (بخشی از دعا)

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَشِیرُکَ بِعِلْمِکَ، وَ أَسْتَقْدِرُکَ بِقُدْرَتِکَ، وَ أَسْأَلُکَ مِنْ فَضْلِکَ الْعَظِیمِ، فَإِنَّکَ تَقْدِرُ وَ لَا أَقْدِرُ، وَ تَعْلَمُ وَ لَا أَعْلَمُ، وَ أَنْتَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ...

ترجمه:
خدایا، من از تو طلب خیر می‌کنم به دانشت، و از تو قدرت می‌خواهم به توانایی‌ات، و از فضل عظیمت درخواست دارم. چراکه تو توانایی و من ناتوان، تو می‌دانی و من ناآگاه، و تو دانای پنهان‌ها هستی...

---

شرح و تحلیل فرازهای دعا

۱. درخواست راهنمایی از علم و قدرت الهی

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَشِیرُکَ بِعِلْمِکَ، وَ أَسْتَقْدِرُکَ بِقُدْرَتِکَ...
در این بخش، بنده از خداوند می‌خواهد که او را با علم و قدرت بی‌نهایتش هدایت کند. "أستشیر" به‌معنی مشورت کردن است، یعنی بنده از خدا طلب خیر و مشورت می‌کند. این نشان‌دهنده‌ی نیاز انسان به هدایت الهی در تصمیم‌گیری‌ها است.

۲. تأکید بر ضعف بنده و قدرت خداوند

فَإِنَّکَ تَقْدِرُ وَ لَا أَقْدِرُ، وَ تَعْلَمُ وَ لَا أَعْلَمُ...
این فراز، حقیقتی بنیادین را بیان می‌کند: قدرت و دانش انسان در برابر قدرت و علم الهی هیچ است. این آگاهی باعث می‌شود که انسان به توکل و تسلیم در برابر اراده‌ی الهی برسد.

۳. توحید و ذکر اسماء حسنی

در ادامه‌ی دعا، نام‌های مقدس الهی ذکر می‌شود، مانند:

• یا مَن لا یُهزَمُ جُندُهُ (ای خدایی که لشکرت شکست نمی‌خورد)
• یا مَن لا یُخلَفُ وَعدُهُ (ای خدایی که وعده‌ات خلاف نمی‌شود)
• یا نُورَ النُّورِ (ای نور مطلق)

این بخش‌ها یادآور آن است که قدرت مطلق و پیروزی نهایی تنها از آنِ خداوند است. ذکر این اسماء حسنی، هم توحید عملی را در انسان تقویت می‌کند و هم باعث جلب رحمت الهی می‌شود.

۴. درخواست رحمت و لطف الهی

بنده در این دعا، علاوه بر تسبیح خداوند، درخواست‌های معنوی و مادی نیز دارد. او از خدا می‌خواهد که:

• رحمت خود را شامل حالش کند
• او را از گناهان پاک کند
• او را در مسیر خیر و صلاح قرار دهد

این نشان‌دهنده‌ی ارتباط عمیق این دعا با طلب مغفرت، توکل، و سپردن امور به خداوند است.

---

فضیلت و آثار دعای یستشیر

بر اساس روایات، این دعا آثار و برکات بسیاری دارد، از جمله:

1. افزایش توکل و آرامش قلبی
2. دوری از وسوسه‌ها و بلاها
3. افزایش نورانیت قلب و بصیرت معنوی
4. استجابت دعاها و حل مشکلات

امام علی (ع) فرمود: هر کس این دعا را بخواند، خداوند او را از شر دشمنان حفظ کرده و حاجاتش را برآورده می‌سازد.

---

جمع‌بندی

دعای یستشیر یک دعای عمیق توحیدی است که تأکید آن بر قدرت مطلق الهی، ضعف انسان، و ضرورت توکل به خداوند است. این دعا برای کسانی که به دنبال هدایت، آرامش، و رفع مشکلات هستند، بسیار توصیه شده است.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی