پاسخ به شبهات(۲)

باسمه تعالی
پرسش و پاسخ

سوال:
تفاوت خمس شعبه با خمس قران که خمس را از غنایم جنگی می‌داند چیست؟
جواب

🔹 در قرآن کریم (آیه ۴۱ سوره انفال) فقط یک نوع خمس آمده است:
«وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَىٰ وَالْیَتَامَىٰ وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ...»
یعنی خمس غنایم جنگی که باید بین این شش گروه تقسیم شود.
🔹 اما در فقه شیعه خمس گسترده‌تر تفسیر شده و شامل پنج شعبه اصلی می‌شود:
۱. غنائم جنگی (آنچه از کفار در جنگ به‌دست آید).
۲. معادن (طلا، نقره، نفت، گاز و …).
۳. گنج (دفینه‌های قدیمی).
4. مال حلال مخلوط به حرام (وقتی راه تفکیک حرام از حلال معلوم نباشد).
5. سود سالانه‌ی کسب و کار (مازاد درآمد بر هزینه‌های سالانه).
🔹 تفاوت اصلی
• قرآن فقط خمس را در غنیمت جنگی ذکر کرده است.
• ولی فقه شیعه (با استناد به احادیث اهل‌بیت (ع)) آن را توسعه داده و پنج شاخه دیگر هم مطرح کرده است.
• بنابراین «خمس قرآنی» محدود به جنگ است، اما «خمس فقهی» شامل تمام درآمدها و اموال خاص می‌شود.
در منابع اهل‌سنت، خمس تقریباً همان است که در قرآن آمده (غنائم جنگی) و  پنج‌گانه ندارد.
در شیعه، بر اساس روایات معتبر از امامان (ع)، خمس به موارد دیگر هم تعمیم یافته و تبدیل به یک منبع اقتصادی برای اداره‌ی جامعه‌ی اسلامی و معیشت اهل‌بیت پیامبر (ع) شده است.
تهیه و تنظیم
دکتر علی رجالی
۱۴۰۴/۶/۲۰