شرحی بر حجاب قدرت

 

باسمه تعالی

حجاب قدرت
هر کس که اسیر هوس و جان باشد،
محبوسِ غرورِ دل و حرمان باشد.
در حُجبِ قَدَر، چشم نبیند حق را،
آن کس که به خود تکیه‌ی لرزان باشد.

شرح هر مصرع

 

این شعر  بر مفهوم «حجاب قدرت» تأکید دارد و به موانعی اشاره می‌کند که مانع دیدن حقیقت و حق می‌شوند. در ادامه، هر مصرع را جداگانه بررسی می‌کنم:

مصرع اول: هر کس که اسیر هوس و جان باشد،

این مصرع نشان می‌دهد که انسان‌هایی که در بند هوس‌های نفسانی و تمایلات مادی هستند، از درک حقیقت بازمی‌مانند. «هوس» اشاره به شهوات و خواسته‌های دنیوی دارد، و «جان» در اینجا می‌تواند به نفس اماره اشاره کند که انسان را به سمت خواسته‌های ناپایدار سوق می‌دهد.

مصرع دوم: محبوسِ غرورِ دل و حرمان باشد.

غرور دل، اشاره به خودبینی و تکبر دارد که انسان را از دیدن ضعف‌ها و نواقص خویش بازمی‌دارد. کسی که گرفتار این غرور باشد، دچار «حرمان» خواهد شد؛ یعنی از درک حقیقت و از الطاف الهی محروم می‌شود. این مصرع تأکید دارد که حجاب غرور، مانعی جدی در مسیر شناخت حق است.

مصرع سوم: در حُجبِ قَدَر، چشم نبیند حق را،

«حُجبِ قَدَر» به موانعی اشاره دارد که ناشی از قدرت و سلطه است. کسانی که در حجاب قدرت قرار دارند، حقیقت را نمی‌بینند؛ زیرا یا خود را بی‌نیاز از هدایت الهی می‌دانند، یا در چنان جایگاهی هستند که منافع شخصی، آن‌ها را از حقیقت دور می‌کند. این مصرع به خطرات ناشی از قدرت اشاره دارد که می‌تواند دیدگاه انسان را محدود کند.

مصرع چهارم: آن کس که به خود تکیه‌ی لرزان باشد.

تکیه‌ی لرزان به اعتماد ناپایدار به نفس اشاره دارد. کسی که به خود و توانایی‌های خویش بیش از حد متکی باشد، اما پایه‌ی این اتکا محکم نباشد، در نهایت دچار لغزش و سقوط خواهد شد. این مصرع بر ناپایداری قدرت‌های بشری و لزوم اتکا به حق تأکید دارد.

نتیجه:
این رباعی بر این نکته تأکید می‌کند که قدرت، غرور و هوس، حجاب‌هایی هستند که مانع درک حقیقت و شناخت حق می‌شوند. کسانی که خود را اسیر این امور کنند، نه تنها از درک حقیقت محروم می‌مانند، بلکه در نهایت دچار حرمان و سقوط خواهند شد.

سراینده

دکتر علی رجالی

سرا