مجموعه برداشتهایی از صحیفیه سجادیه-دعای اول

باسمه تعالی
برداشتهایی از صحیفیه سجادیه
دعای یکم _ جلسه اول
نام های صحیفه سجادیه

صحیفیه سجادیه را با توجه به محتوای آن که شامل حکمت ها و دعاهاست، نام های گوناگونی به آن داده شده است.بعلاوه آنرا انجیل اهل بیت نیز گویند.
همانطوریکه نهج البلاغه را برادر قرآن می نامند،صحیفه سجادیه را خواهر قرآن گویند.لازم به ذکر است که محتوای صحیفیه کمک بسیاری در فهم بهتر قرآن به ما می کند و از نظر محتوا شباهت های به قرآن کریم دارد.از این جهت آنرا خواهر قرآن نامند.
کتاب زبور به حضرت داوود تعلق داشت.محتوای آن بیشتر رنگ و بوی دعا داشت.لذا از این جهت صحیفه سجادیه را زبور آل محمد نیز می گویند.
مجموعه دعاهای حضرت سجاد در صندوقچه ای،با قلم حضرت سجاد به پسرشان زید می رسد.متوکل هنگام برگشت از سفر حج،پس از دیدار امام صادق، یحیی پسر زید را ملاقات می کند.می پرسد امام از من سخنی نگفتند.متوکل می گوید ،ایشان گفتند شما هم مانند پدرت زید به دار آویخته می شوی.لذا یحیی برای حفظ مجموعه، دعا های جدش را به متوکل می دهد.متوکل این دعاها را سال بعدکه از سفر حج بر می گشته به امام صادق عرضه می کند.امام می فرمایند،پدرم امام باقر نیز این دعا ها را با قلم خودشان به من دادند.با مقایسه این دو مجموعه ، از نظر محتوا یکسان بودند.لذا کتاب صحیفیه باتفاق همه راویان از حضرت سجاد می باشد.

گفت سجاد این سخن، در موقع ذکر خدا 
استجابت می کندحق، هر تمنا هر دعا 
گاه می‌گردد قبول و گاه بعدا مستجاب 
گاه می‌گردد ذخیره، تا شود روز ی ادا

دعای یکم_ جلسه دوم
نقش دعا در زندگی

هنر دعا در این است که زحمات انسان را به بار می نشناند و برای انسان سودمند می سازد.بسیار افرادی هستند که زحمت زیاد می کشند ولی برای آنها سودی ندارد و اگر سودی داشته باشد برایشان مفید واقع نمی شود و دچار زیان و خسران نمی شود.
ممکن است این سوال برای انسان مطرح شود، با عنایت به اینکه مقدرات انسان از قبیل رزق و روزی و طول عمر از قبل برای انسان مشخص شده است.چه لزومی به دعاست.دعا باعث می شود که آنچه برای انسان نوشته شده افزایش یابد.
در صحیفیه سجادیه ، دعا ها معمولا به یک موضوع خاص اختصاص دارد.اولین دعا اختصاص به ستایش خدای متعال دارد.خداوند نیازی به ستایش ما ندارد. ستایش خدا باعث می گردد که ما شناخت پیدا کنیم که در مقابل چه حقیقتی ایستاده ایم. بدیهی است با شناخت خدا،رفتار ما ، گفتار ما و اعمال ما متمایز از وقتی است که شناخت از خدای متعال نداریم.

با ترک گنه، روح و روان شاد شود
با ذکر و دعا، امید ما یاد شود
اعمال بد و خوب همه گردد ثبت
با هر گنهی حسن تو بر باد شود

 دعای اول

نقش خدا در زندگی

امام سجاد می فرمایند،تنها خدای یکتا قابل حمد و ستایش می باشد.زیرا اگر بدقت بنگریم هر فضیلتی از آن خداست.
خدای متعال از ابتدای خلقت تا انتهای خلقت وجود داشته و وجود دارد. خداوند اول هر خیر و خوبیهاست.اگر خیری بواسطه به تو رسد،اگر خوب دقت کنی خدا به دل آن واسطه انداخته است.خداوند آخر تمام خوبیها و معرفت ها می باشد.یعنی در نهایت کمال معرفت و خوبیهاست.هر آنچه خوبی وجود دارد،مستقیم یا غیر مستقیم سر منشا آن خدای متعال است.
خدا اول و آخری هست که اول و آخر ندارد.
سر و کارت ما از اول تا آخر با خداست.خداوند اولی است که قبل از آن چیزی نبوده است.همچنین آخری هست که بعد آن چیزی وجود ندارد.در حقیقت خداوند صمد است.
 امام حسین (ع) در حدیثى براى صمد پنج معنا بیان فرموده است:

1. صمد حقیقتی است که در منتهاى سیادت و بزرگی است.
2. صمد، ذاتى است دائم، ازلى و جاودانى.
3. صمد، وجودى است که جوف ندارد. همانند هر چیز تو پرى است که درونش خالى نباشد.
4. صمد حقیقتی است که نمى‏ خورد و نمى ‏آشامد.
5. صمد حقیقتی است که نمی ‏خوابد.

مبدا هستی خدا و آخر هستی خداست
می توان گفتا که او از ابتدا تا انتهاست
خود نمایی می کند در عالم و قرآن وانس
ذکر  یزدان در بیان و در کلام انبیاست

جلسه چهارم _دعای اول
بزرگی خداوند

حضرت علی در نهج البلاغه می فرمایند،در نزد اولیای الهی در مقابل خدای متعال،همه چیز کوچک است.گویند گدایی از فردی طلب پول می کند.آن فرد کیف خود را باز می کند که کمک کند.فقیر چشمش به سنگ گرانبهای داخل کیف می افتد و از او آنرا طلب می کند.او هم براحتی می دهد.فقیر آن سنگ را قیمت می کند و به ارزش آن پی می برد.لذا از فروش آن صرف نظر می کند تا به صاحبش عودت نماید.
فقیر سنگ را به صاحب سنگ بر می گرداند و می گوید در ازایش فکر و اعتقادی که باعث می شود تو با ارزشترین سنگ قیمتی که می توانست یک عمر مرا سیر کند به من هدیه کردی ،چیست.در جواب می شنود که باور به بزرگی خدا، سایر چیزها نزد من بسیار کوچک هستند.اگر خدا نزد ما کوچک شمرده شود،آنگاه دنیا در نظر ما بزرگ می گردد و سقوط ما قطعی است.
مابه خدای نامحدود امام سجاد نیاز مند هستیم.نه خدای محدود و ساختگی ذهنمان.هر چه معرفت ما به خدای متعال بیشتر شود،آثار آن در زندگی مان زیادتر است.
انسانهایی که خدایشان بزرگ است در مقابل مشکلات کمر خم نمی کنند.بالعکس کسانی که خدایشان کوچک است،در برخورد با مشکلات و مصیبت ها خود را می بازند و تحمل ناملایمات را ندارند.بزرگی خداوند همانند بزرگی دریا در مقابل قطره کوچکی می ماند.
لذا انسان دانا هرگز خدای بزرگ را نمی دهد تا دنیای کوچک و زود گذر را کسب کند.

 ایمان به خدا امید ما گشت
دین حافظ ما زهر خطا گشت
حرص و حسد وغرور فرجام
نابودی دین شد  و بلا گشت

جلسه پنجم_ دعای اول
جمال حق

امام سجاد می فرمایند، چشم ما قادر به دیدن جمال خدای متعال نیست.اما قادر به دیدن آثار او هستیم .هر چه با چشم سر می بینیم ،مستقیم یا غیر مستقیم، آیات الهی هستند.لذا در قرآن خداوند می فرماید از رگ گردن به شما نزدیکترم.از طرفی آنقدر بزرگ و وسعت دارد که در افق دید ما نیست.همانند ایستادن در کنار یک اقیانوس،انسان در کنار آب است و آنرا می بیند ولی آنقدر آب وسعت دارد که نمی توان اقیانوس را دید.
امام سجاد می فرمایند،حمد و ستایش خدایی را سزاوار است که نه تنها چشمان سر عاجز از دیدن آن می باشد بلکه با ذهن هم قابل تصور نیست.از هر چه تصویر ذهنی کنیم،او بالاتر است.
تنها راه دیدن خدا ، به مرحله یقین رسیدن است.در این حالت آنقدر عظمت الهی در مقابل چشمان ما آشکار است که هرگز به دیدن او فکر نمی کنیم.همانند خورشید،که درخشندگی آفتاب گویای وجود خورشید است.انسان وقتی دنبال استدلال چیزی می رود که برای او روشن و آشکار شود.وقتی همه چیز آشکار بود چه لزومی به اثبات یا دیدن است.

چه خوش گفت وصف خدا را علی
وجودش بود ظاهر و  هم خفی
بود برترین  و بود نزد ما
خدای عظیم  وخدای جلی

جلسه ششم_دعای اول
رابطه انسان و خدا

امام سجاد می فرمایند کلیه مخلوقات حق تعالی نو و مشابهت با چیزی که از آن الگو گرفته شده باشد وجود ندارد.لذا یکی از صفات خدا،بدیع یعنی نو آورنده است.
وقتی فیلسوف می خواهد رابطه انسان با خدا را بگوید.او از رابطه علت و معلول استفاده می کند.از وجود مخلوق به وجود خالق پی برده می شود.
امام سجاد می فرمایند ، رابطه انسان با خدا یک رابطه عاشقانه است.خالق همواره مخلوق خود را دوست دارد.لذا اگر بعضا به ظاهر انسان دچار مشکلات می گردد.نهایتا رشد و تعالی او را در بر دارد.
گویند فردی به کارگاه کوزه گری آمد. کوزه ای را خرید و آنرا به زمین زد و شکست.این کار را ادامه داد.کوزه گر با توجه به اینکه پول کوزه ها را گرفته بود از این کار و شکستن کوزه ها ناراحت شد.این نشان می دهد که سازنده کوزه ، کوزه خود را دوست دارد ،جتی اگر فروخته باشد.چگونه ممکن است خالق مخلوقات به انسان توجه نداشته و او را دوست نداشته باشد.لذا رابطه ما با خداوند یک رابطه عاطفی است.

مست یارم، مست و خاطر خواه دوست 
مست معشوقی که عالم آن اوست 
مست چشمی  را که می خوابد نیم
مست معشوقی که جان دادن نکوست

جلسه هشتم _دعای اول
اراده

سلکه به معنی رفتن است.اما منظور از سلک به ،یعنی بردن می باشد.بعثه،یعنی بر انگیخت.منظور از اراده، یعنی خواست می باشد.
تمام اجزای هستی با اراده و خواست حق تعالی حرکت می کنند و هیچ مخلوقی در جهان هستی وجود ندارد که زیر نطر حق تعالی نباشد.امام صادق می فرمایند بعد از اینکه خدای متعال مخلوقات را خلق نمود،آنها را تحت اراده خود در آورد.
امام سجاد می فرمایند،خاطیان نیز تحت اراده حق تعالی هستند.خدا اراده کرد که انسانها اراده داشته باشند و همانند سایر مخلوقات بی اراده چون ستارگان نباشند.وقتی انسان اراده پیدا کرد ،متعاقبا حق انتخاب دارد. خداوند تنها انسان را بر انگیخت تا با عشق و اراده به سوی حق تعالی بشتابند.

عابدم کن ، تا بیابم ، من جهت
  لایقم  کن، تا بجویم  ، من رهت
ای خدا ،من عاجز از دیدار تو
قادرم کن ،تا بیایم  ، درگهت

دکتر علی رجالی
@alirejali