شرحی بر دعای علقمه

باسمه تعالی

علقمه

ای علقمه! عاشقانه پیمودی راه
با خون خودت نوشتی اسرار نگاه
در موج بلا شکفتی از عشق حسین
چون رود روان به کربلا رفتی گاه

---

شرح و تفسیر

مصرع اول: "ای علقمه! عاشقانه پیمودی راه"

در این مصرع، شاعر با نگاهی ستایش‌آمیز به حضرت عباس (ع)، که کنار نهر علقمه به شهادت رسید، اشاره می‌کند.

• "ای علقمه!": نهر علقمه، محل شهادت حضرت عباس (ع) است که به عنوان سمبل ایثار و وفاداری در تاریخ عاشورا شناخته می‌شود.
• "عاشقانه پیمودی راه": حضرت عباس (ع) مسیر عشق و ایثار را با نهایت خلوص و عشق پیمود. کلمه "عاشقانه" به عشق او به امام حسین (ع) اشاره دارد که برای سیراب کردن کودکان و یاری امام خود، جانفشانی کرد.

تفسیر عرفانی

مسیر عشق در عرفان، پیمودن راه حق است که با گذشتن از خود و ایثار برای حقیقت همراه است. حضرت عباس (ع) در این راه نه تنها از جان، بلکه از هر تعلقی گذشت.

---

مصرع دوم: "با خون خودت نوشتی اسرار نگاه"

• "خون": نماد شهادت، ایثار و فداکاری.
• "نوشتی اسرار نگاه": اشاره به این دارد که حضرت عباس (ع) با شهادت خود، حقیقت عشق و وفاداری را در تاریخ جاودانه ساخت.
• "نگاه": به مفهوم نگاه عاشقانه و عارفانه‌ای که به سوی حقیقت و ولایت امام حسین (ع) داشت.

تفسیر عرفانی

اسرار نگاه در عرفان به اسرار معرفت و حقایق الهی اشاره دارد. حضرت عباس (ع) با خون خود، معنای واقعی عشق به ولایت را آشکار ساخت.

---

مصرع سوم: "در موج بلا شکفتی از عشق حسین"

• "موج بلا": اشاره به شداید و مصائب روز عاشورا.
• "شکفتی از عشق حسین": شکوفایی و کمال روحی حضرت عباس (ع) در میانه سختی‌ها و بلایا، که عشق او به امام حسین (ع) عامل این شکوفایی است.

تفسیر عرفانی

در عرفان، بلایا و سختی‌ها راهی برای تعالی روح است. حضرت عباس (ع) در میانه سخت‌ترین لحظات، با عشق حسین (ع) به اوج تعالی رسید.

---

مصرع چهارم: "چون رود روان به کربلا رفتی گاه"

• "چون رود روان": حضرت عباس (ع) مانند رودی که خروشان و بی‌وقفه در حرکت است، به سوی کربلا و شهادت روان شد.
• "به کربلا رفتی گاه": لحظه حرکت حضرت عباس (ع) به سوی نهر علقمه و کربلا، لحظه‌ای بود که او از دنیا گذشت و به ابدیت پیوست.

تفسیر عرفانی

حرکت رودی که بی‌مهابا به پیش می‌رود، نمادی از انسانی است که در راه عشق الهی حرکت می‌کند و هیچ مانعی او را متوقف نمی‌سازد. حضرت عباس (ع) نیز با همین شور و شیدایی به سمت سرنوشت خود رفت.

---

جمع‌بندی

این رباعی جلوه‌ای از عشق، ایثار و فداکاری حضرت عباس (ع) است که در راه ولایت و حقیقت از همه چیز خود گذشت. نگاه عرفانی به این شعر، نشان می‌دهد که عشق الهی با گذشتن از خود و فنا در راه حقیقت معنا می‌یابد.

دعای علقمه یا دعای صفوان، دعایی است که پس از زیارت عاشورا خوانده می‌شود و از ادعیه معروف شیعه است. این دعا به روایت صفوان جمّال از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است.

محتوا و مضامین دعای علقمه

دعای علقمه به لحاظ مضمون دارای بخش‌های مختلفی است که می‌توان آن‌ها را به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:

۱. توحید و تمجید الهی:

دعا با حمد و ستایش خداوند آغاز می‌شود و صفات جلال و جمال الهی مورد تأکید قرار می‌گیرد. در این قسمت، عظمت و قدرت خداوند توصیف می‌شود و بنده با تضرع به درگاه الهی روی می‌آورد.

۲. درخواست از خداوند:

بخش عمده دعا به درخواست از خداوند برای آمرزش گناهان، رفع گرفتاری‌ها و برآورده شدن حاجات اختصاص دارد. بنده در این قسمت با اظهار عجز و نیاز، از خداوند یاری می‌طلبد.

۳. توسل به اهل بیت (ع):

در این دعا به ویژه توسل به امام حسین (ع) و شهدای کربلا دیده می‌شود. نام‌های مبارک ائمه معصومین (ع) در دعا ذکر شده و از آنان به عنوان وسایل قرب الهی یاد می‌شود.

۴. اشاره به مقامات معنوی امام حسین (ع):

در دعا به مقام والای امام حسین (ع) اشاره شده است که چگونه ایشان با ایثار و فداکاری در راه خدا، به مقام والای شهادت دست یافت.

۵. طلب برکات و عنایات الهی:

بخش پایانی دعا به طلب رحمت، مغفرت و عنایات خاص الهی اختصاص دارد. بنده از خداوند می‌خواهد که به برکت امام حسین (ع) و شهدای کربلا، حاجات او برآورده شود.

---

فضیلت دعای علقمه

امام صادق (ع) در مورد فضیلت این دعا فرموده‌اند:

• هر کس این دعا را پس از زیارت عاشورا بخواند، خداوند او را از گرفتاری‌ها و بلاها حفظ کرده و حاجاتش را برآورده می‌کند.
• این دعا برای دفع دشمنان، گشایش امور و آمرزش گناهان بسیار مؤثر است.

---

پیام‌های عرفانی و اخلاقی دعای علقمه

۱. توحید ناب: تأکید بر اینکه همه امور در دست خداوند است.
۲. شهادت‌طلبی و ایثار: الگوگیری از امام حسین (ع) در تحمل سختی‌ها.
۳. ولایت‌مداری: تأکید بر اینکه واسطه‌ی فیض الهی، اهل بیت (ع) هستند.
۴. خضوع و خشوع: ابراز عجز و نیاز در برابر قدرت مطلق الهی.
۵. یاد مرگ و آخرت: توجه به فناپذیری دنیا و ارزش فداکاری در راه خدا.

---

ارتباط دعای علقمه با زیارت عاشورا

این دعا به نوعی تکمیل‌کننده‌ی زیارت عاشورا است. در زیارت عاشورا، تجدید بیعت با امام حسین (ع) صورت می‌گیرد و در دعای علقمه، این بیعت با طلب برکات و دفع بلاها همراه می‌شود.

---

جمع‌بندی

دعای علقمه، دعایی است که هم به لحاظ مضمون عرفانی و هم از جهت اثرات روحی و روانی بسیار ارزشمند است. این دعا به ما می‌آموزد که چگونه در سختی‌ها به خداوند توکل کنیم و با توسل به امام حسین (ع) و شهدای کربلا، از برکات الهی بهره‌مند شویم.
تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی

شرحی بر دعای مجیر(۲)

 

باسمه تعالی

دعای مجیر 

ای داده امان بر ضعیفان، یا رب
رحمت بفرست بر فقیران، یا رب
که لطف تو بی‌کران و بی‌پایان است
از مهر خودت، ده فراوان، یا رب

---

شرح و تفسیر هر مصرع

مصرع اول: "ای داده امان بر ضعیفان، یا رب"

در این مصرع، خداوند به‌عنوان کسی که به ضعیفان پناه می‌دهد و به آن‌ها امان می‌بخشد، خطاب قرار می‌گیرد. "داده امان" اشاره به خداوند به‌عنوان بخشنده و پناه‌دهنده دارد. "ضعیفان" اشاره به کسانی دارد که در شرایط سخت و آسیب‌پذیر زندگی قرار دارند و به پناه نیاز دارند.

• تفسیر: گوینده از خداوند می‌خواهد که به ضعیفان و کسانی که در شرایط دشوار هستند، پناه و امنیت عطا کند.

مصرع دوم: "رحمت بفرست بر فقیران، یا رب"

در این مصرع، درخواست می‌شود که خداوند بر فقیران رحمت بفرستد. "فقیران" به معنای کسانی است که از نظر مادی یا معنوی نیازمند رحمت و کمک خداوند هستند.

• تفسیر: گوینده از خداوند درخواست می‌کند تا بر کسانی که در فقر به سر می‌برند، از نظر مادی یا معنوی، رحمت کند و به آن‌ها یاری رساند.

مصرع سوم: "که لطف تو بی‌کران و بی‌پایان است"

در این مصرع، گوینده به توصیف بی‌پایان بودن و بی‌کران بودن لطف و رحمت خداوند می‌پردازد. "لطف تو" اشاره به محبتی دارد که خداوند بی‌پایان و بی‌کران به بندگان خود دارد.

• تفسیر: در این بخش، به بزرگی و وسعت لطف خداوند اشاره می‌شود که هیچ حد و مرزی ندارد. خداوند دارای رحمت بی‌پایان است که می‌تواند تمام نیازهای بندگانش را برطرف کند.

مصرع چهارم: "از مهر خودت، ده فراوان، یا رب"

در این مصرع، درخواست می‌شود که خداوند از مهر و محبت خود، نعمت‌های فراوانی به بندگانش بدهد. "مهر" به معنای محبت و لطف است که گوینده از خداوند می‌خواهد این مهر را به صورت فراوان به بندگان ارزانی کند.

• تفسیر: این بخش درخواست برکت و نعمت از سوی خداوند است که به‌طور فراوان و بی‌شمار به بندگانش عطا شود.

---

نتیجه‌گیری و تأثیر دعا

این رباعی نشان‌دهنده یک درخواست عمیق از خداوند است که بر اساس تضرع و نیاز به لطف و رحمت الهی سروده شده است. گوینده از خداوند می‌خواهد که به کسانی که در شرایط دشوار و نیازمند هستند، یاری رسانده و آن‌ها را از رحمت و مهر بی‌پایان خود بهره‌مند سازد. این دعا به‌ویژه در موقعیت‌هایی که انسان‌ها احساس ضعف و نیاز می‌کنند، احساس امید و آرامش را ایجاد می‌کند و تأکید بر بی‌کران بودن محبت خداوند دارد.

 

شرحی بر دعای مجیر

دعای مجیر یکی از ادعیه معروف و پرفضیلت است که جبرئیل (ع) بر پیامبر اکرم (ص) در مقام ابراهیم نازل کرد. این دعا دارای مضامین بلند توحیدی، استغاثه به درگاه الهی، طلب آمرزش، و درخواست نجات از عذاب الهی است.
دعای مجیر به خاطر داشتن نام اعظم الهی، آثار و برکات فراوانی دارد و برای رفع گرفتاری‌ها، شفای بیماری‌ها و آمرزش گناهان توصیه شده است.

---

ویژگی‌های زبانی و ادبی دعا

1. تکرار نام‌های الهی:
   در دعای مجیر، نام‌های الهی به طور مکرر تکرار می‌شود که این خود نشانه‌ای از تأکید بر صفات الهی است.

2. واژه‌های عربی فصیح و موزون:
   الفاظ به گونه‌ای انتخاب شده‌اند که هم از لحاظ ادبی زیبا هستند و هم آهنگین.

3. اسلوب استغاثه و ندا:
   دعا با نداهایی مانند "یا الله" و "یا رب" آغاز می‌شود که نشان‌دهنده اوج خشوع و فروتنی است.

---

مضامین دعای مجیر

1. توحید و عظمت الهی:

یکی از اصلی‌ترین موضوعات دعای مجیر، توحید و بیان عظمت خداوند است:

• در آغاز دعا، خداوند با صفات بزرگی همچون "یا الله"، "یا رحمان"، "یا رحیم" مورد ندا قرار می‌گیرد.
• این بخش‌ها نشان از عظمت بی‌کران الهی دارد و قلب انسان را متوجه یگانگی و قدرت مطلق خداوند می‌کند.

2. طلب مغفرت و آمرزش:

بخش عمده‌ای از دعا به طلب مغفرت از گناهان اختصاص دارد:

• عبارت "اَجِرنا مِنَ النّارِ یا مُجیر" که به معنای "ما را از آتش (دوزخ) نجات بده، ای پناه‌دهنده!" است، در هر فراز دعا تکرار می‌شود.
• این تکرار خود نشانه‌ای از تأکید بر نیاز انسان به آمرزش و عفو الهی است.

3. درخواست نجات از عذاب الهی:

• در دعای مجیر، بارها از خداوند طلب می‌شود که انسان را از آتش جهنم برهاند.
• این بیانگر ترس انسان از عذاب الهی و در عین حال امید به رحمت خداوند است.

---

نکات عرفانی در دعای مجیر

1. تکرار نام‌های الهی و اثرات آن:

تکرار نام‌های الهی نه‌تنها به ایجاد خشوع و خضوع کمک می‌کند، بلکه نوعی ذکر مستمر است که موجب تصفیه دل و توجه به حقیقت الهی می‌شود.

2. استغاثه به درگاه خداوند:

این دعا نوعی التجاء عارفانه است که بنده با تمامی وجود از خداوند درخواست رحمت و مغفرت می‌کند.
در نگاه عرفانی، انسان در برابر عظمت الهی هیچ است و تنها با تضرع و فروتنی می‌تواند به رحمت او دست یابد.

---

آثار و برکات دعای مجیر

1. آمرزش گناهان:
   روایت شده است که خواندن این دعا در ایام البیض (۱۳، ۱۴ و ۱۵ ماه رمضان) موجب آمرزش تمامی گناهان می‌شود.

2. رفع بلاها و گرفتاری‌ها:
   این دعا به عنوان سپر بلا شناخته شده و موجب دفع بلایا و آفات می‌شود.

3. شفای بیماری‌ها:
   خواندن دعای مجیر با نیت خالص و با ایمان، به‌ویژه در هنگام بیماری، موجب شفای جسمی و روحی می‌گردد.

4. آرامش قلبی و روحی:
   تکرار نام‌های الهی و نجوای عاشقانه با خداوند، موجب آرامش قلبی و سبک‌بالی روح می‌شود.

---

نتیجه‌گیری

دعای مجیر یکی از گنجینه‌های معنوی است که مضامین عمیق توحیدی و استغاثه به درگاه الهی را در خود جای داده است.
این دعا انسان را به حقیقت فقر وجودی خود در برابر خالق متعال آگاه می‌کند و با بیان عظمت الهی، او را به سوی توبه و طلب مغفرت سوق می‌دهد.
در نگاه عرفانی، دعای مجیر نشانگر تلاش روح برای رسیدن به قرب الهی است و تکرار واژه "یا مجیر" یادآور پناه بردن به آغوش رحمت بی‌پایان خداوند است.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی

شرحی بر دعای آل یاسین

باسمه تعالی

دعای آل یاسین:

ای شافع روز محشر و روز حساب
ای آل رسول، منجی رنج و عذاب
ای اهل کرم، مظهر لطف و سخا
ای اهلِ جلال و معرفت، ما دریاب

---

شرح و تفسیر مصرع به مصرع:

1. «ای شافع روز محشر و روز حساب»
   در این مصرع، از اهل بیت پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) به‌عنوان شافعان در روز قیامت یاد شده است. شفاعت به‌معنای درخواست رحمت و بخشش از خداوند به‌واسطه اهل بیت است. این شفاعت در روز محشر، به معنای نجات از عذاب و عواقب حساب الهی است. همچنین اشاره به روز حساب در قیامت دارد که روزی است که همه اعمال انسان‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

2. «ای آل رسول، منجی رنج و عذاب»
   این مصرع به‌گونه‌ای اهل بیت را به‌عنوان «منجی» معرفی می‌کند. منجی بودن اهل بیت در اینجا به این معناست که آنان با شفاعت و لطف الهی، انسان‌ها را از رنج‌ها و عذاب‌های آخرت نجات می‌دهند. این رنج و عذاب می‌تواند به‌معنای عذاب‌های اخروی یا سختی‌های زندگی دنیوی نیز باشد. در این دعا، درخواست نجات از این مشکلات به‌وسیله اهل بیت مطرح است.

3. «ای اهل کرم، مظهر لطف و سخا»
   در این مصرع، اهل بیت به‌عنوان افرادی با صفات کرم و سخاوت معرفی می‌شوند. کرم به معنای سخاوت و بخشش بی‌منت است که اهل بیت با این ویژگی‌ها شناخته می‌شوند. سخاوت اهل بیت نه تنها در دنیا بلکه در آخرت نیز به‌صورت شفاعت و کمک به بندگان تجلی می‌یابد. این تعبیر بر دلسوزی و کمک آن‌ها به خلق خدا تأکید دارد.

4. «ای اهلِ جلال و معرفت، ما دریاب»
   در این بخش از دعا، اهل بیت به‌عنوان صاحبان جلال و معرفت الهی شناخته می‌شوند. جلال به معنای عظمت و شکوه معنوی است که از آن اهل بیت برخوردارند و معرفت اشاره به شناخت عمیق و علم باطنی آنان دارد. در اینجا، درخواست از اهل بیت مطرح است که با علم و جلال خود، انسان‌ها را درک و هدایت کنند، به‌ویژه در زمینه‌های معنوی و الهی.

---

نتیجه‌گیری و تفسیر کلی:

دعای آل یاسین به‌طور کلی از اهل بیت پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) درخواستی است که در روز قیامت به شفاعت پرداخته و انسان‌ها را از رنج‌ها و عذاب‌های آخرت نجات دهند. همچنین از اهل بیت خواسته می‌شود تا با کرم، سخاوت، جلال و معرفت خود، در دنیا و آخرت بندگان را هدایت کنند و درک عمیق از حقیقت الهی را به آنان ارزانی دارند. این دعا به‌گونه‌ای است که هم به مقام معنوی اهل بیت اشاره دارد و هم به درخواست از آن‌ها برای هدایت و شفاعت در عرصه‌های مختلف زندگی انسان‌ها.

 

شرح دعای آل یاسین

دعای آل یاسین یکی از دعاهای مهم و پر برکت در سنت اسلامی است که در متون مختلف دینی ذکر شده است. این دعا به‌ویژه در شفا، دفع بلاها، رفع مشکلات و برآورده شدن حاجات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، دعای آل یاسین به معنای خاص از آیات سوره‌ی یاسین برگرفته شده است، اما در قالب یک دعا با تاکید بر توسل به اهل بیت (علیهم‌السلام) و خداوند متعال نیز گنجانده شده است.

مفاهیم اصلی دعای آل یاسین

دعای آل یاسین به‌طور کلی از چند بخش اصلی تشکیل شده است که هر یک از آن‌ها به بخش‌هایی از معانی بلند عرفانی، الهی و توحیدی اشاره دارد:

1. توسل به اهل بیت (علیهم‌السلام): در این دعا، به‌طور خاص به اهل بیت پیامبر اسلام (صلى‌الله‌علیه‌وآله) که در قرآن کریم به عنوان آل یاسین شناخته می‌شوند، توسل جسته می‌شود. این اهل بیت شامل امام علی (علیه‌السلام)، حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها)، امام حسن (علیه‌السلام) و امام حسین (علیه‌السلام) هستند.

2. فراخواندن حضرت یاسین (علیه‌السلام): یاسین به‌عنوان یکی از اسامی پیامبر اسلام (صلى‌الله‌علیه‌وآله) در قرآن آمده است و در این دعا از ایشان به عنوان شفیع یاد می‌شود. ذکر نام حضرت یاسین در این دعا، به‌عنوان پیامبری بزرگ و مقام‌دار در نزد خداوند، نشان‌دهنده عنایت و شفاعت ایشان برای مسلمانان است.

3. استعانت از لطف و رحمت الهی: در دعا، همواره درخواست‌هایی از خداوند برای جلب لطف، رحمت و برکت مطرح می‌شود. به‌ویژه در مواقعی که انسان نیازمند شفا، فرج و دفع بلا است، از درگاه خداوند درخواست می‌شود که درهای رحمت و برکت را به روی بندگان باز کند.

4. تمرکز بر قدرت و علم الهی: دعای آل یاسین به‌طور خاص به قدرت و علم بی‌پایان خداوند متعال اشاره دارد و اینکه خداوند به هر چیزی آگاه است و از هر چیزی توانمندتر است. در این دعا از خداوند خواسته می‌شود که در هر شرایطی به کمک بندگانش بیاید و مشکلات آن‌ها را رفع کند.

شرح هر بخش از دعا

• بخش اول: توسل به اهل بیت و حضرت یاسین در ابتدای دعا، به پیامبر اسلام و اهل بیت توسل جسته می‌شود و از آن‌ها درخواست شفاعت می‌شود. این بخش به‌ویژه از جهت معرفتی اهمیت دارد، زیرا اهل بیت پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) نزد خداوند از مقام والایی برخوردارند و از این رو، درک معنای توسل به آنان، فرد را به سمت دلی آرام و ایمان بیشتر هدایت می‌کند.

• بخش دوم: درخواست از خداوند برای رحمت و برکت در این بخش از دعا، انسان از خداوند می‌خواهد که از رحمت بی‌کران خود به بندگانش عنایت کند و آنان را از سختی‌ها و مشکلات نجات دهد. این درخواست، درخواستی است از درگاه الهی برای رفع مشکلات مادی و معنوی.

• بخش سوم: اشاره به قدرت و علم بی‌پایان خداوند در این بخش، قدرت و علم بی‌پایان خداوند توصیف می‌شود. این بخش به بندگان یادآوری می‌کند که خداوند بر همه‌چیز آگاه است و هیچ چیزی از دید او پنهان نمی‌ماند. این احساس، موجب تقویت توکل و ایمان به خداوند در دل انسان می‌شود.

نتیجه‌گیری

دعای آل یاسین با ترکیب توسل به اهل بیت، درخواست رحمت و شفاعت از خداوند و اشاره به قدرت و علم الهی، یکی از دعاهای جامع و پر برکت است که در آن، بندگان از خداوند درخواست رفع مشکلات، برکت در زندگی و شفا از دردها را دارند. از آنجا که اهل بیت پیامبر در قرآن کریم و در متون دینی از مقام والایی برخوردارند، توسل به آن‌ها در این دعا، موجب نزدیکی به درگاه الهی و تقویت ایمان فردی می‌شود.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رحالی

شرحی بر دعای شفا

باسمه تعالی

 

دعای شفا
ای  خدای همگان، ما یاری
صاحب عفو و کرم، غمخواری
درد و بیماری ما درمان کن
ای شفا بخش دل و بیماری

 

این شعر  به‌عنوان دعای شفا، مفهومی عمیق و معنوی دارد که در آن به خداوند متعال به‌عنوان درمانگر و شفا بخش درخواست درمان از درد و بیماری مطرح می‌شود. در ادامه، شرح و تفسیر هر مصرع از این شعر را آورده‌ام:

مصرع اول:

"ای خدای همگان، ما یاری"

• شرح: در این مصرع، گوینده به خداوند، که خدای تمامی موجودات است، پناه می‌برد و از او یاری می‌طلبد. اشاره به "خدای همگان" به معنای توسل به ذات یگانه‌ای است که قادر به حل مشکلات و رفع نیازهای همگان است. در این درخواست، نوعی احساس ضعف و نیاز به کمک از سوی خداوند به‌عنوان منبع بی‌پایان قدرت و رحمت وجود دارد.
• تفسیر عرفانی: در عرفان اسلامی، خداوند به‌عنوان یگانه یاری‌دهنده و مظهر رحمت و قدرت در نظر گرفته می‌شود. این درخواست، همانطور که در قرآن کریم آمده است، "اِیاک نَعبُدُ وَ اِیاک نَستَعین" یعنی تنها از تو یاری می‌طلبیم، تجلی است.

مصرع دوم:

"صاحب عفو و کرم، غمخواری"

• شرح: در این مصرع، خداوند به صفات "عفو" (بخشندگی) و "کرم" (جود و سخاوت) توصیف شده است. این ویژگی‌ها نشان‌دهنده‌ی مهربانی و رحمت خداوند است که هرگونه خطا و گناه انسان‌ها را می‌بخشد و در برابر رنج‌هایشان به یاری‌شان می‌آید.
• تفسیر عرفانی: در عرفان اسلامی، عفو و کرم از ویژگی‌های اصلی خداوند است که بندگانش را با لطف و مهربانی خود تحت پوشش قرار می‌دهد. این اشاره به غمخواری خداوند، به نوعی یادآور این است که خداوند حتی در سخت‌ترین شرایط انسانی، غم و درد آنان را درک می‌کند و در صدد رفع آن است.

مصرع سوم:

"درد و بیماری ما درمان کن"

• شرح: این مصرع به‌طور مستقیم به درخواست درمان برای درد و بیماری اشاره دارد. شاعر از خداوند می‌خواهد که دردی که به‌صورت جسمی یا روحی انسان‌ها را آزار می‌دهد، درمان شود. این دعا از خداوند خواسته می‌شود تا از دردهای جسمانی و روانی انسان‌ها رهایی دهد.
• تفسیر عرفانی: در سطح عرفانی، درد و بیماری می‌تواند نمادی از مشکلات روحی، گناهان و آلایش‌های قلبی باشد که انسان را از مسیر پاک الهی دور می‌کند. درخواست درمان از خداوند به‌معنای درخواست رهایی از این موانع و بازگشت به پاکی و سلامت روح است.

مصرع چهارم:

"ای شفا بخش دل و بیماری"

• شرح: در این مصرع، خداوند به‌عنوان "شفا بخش" معرفی می‌شود که توانایی درمان نه تنها بیماری‌های جسمی، بلکه بیماری‌های دل (یعنی روح و روان) را نیز دارد. این اشاره به این دارد که شفا و درمان واقعی نه تنها از جسم انسان بلکه از دل و روح او نیز باید نشات گیرد.
• تفسیر عرفانی: در عرفان اسلامی، دل انسان به‌عنوان جایگاه حقیقت و ارتباط با خداوند در نظر گرفته می‌شود. این مصرع به یادآوری این نکته می‌پردازد که شفا و درمان نهایی از آنِ خداوند است که نه تنها جسم را از بیماری‌ها رهایی می‌بخشد، بلکه دل و روح انسان را از گرفتاری‌های معنوی و روحی نیز شفا می‌دهد.

جمع‌بندی:

این شعر در قالب دعای شفا، با استفاده از واژگان ساده و در عین حال عمیق، به خواسته‌ای روحانی اشاره دارد که در آن خداوند به‌عنوان یگانه منبع شفای جسم و روح شناخته می‌شود. هر مصرع از این شعر، تجلی امید و توسل به خداوند است تا انسان‌ها در سخت‌ترین شرایط، یاری و درمانی از جانب او بیابند.

 

دعای شفا یکی از دعاهای معتبر و مشهور در معارف اسلامی است که از پیامبر اسلام (صلى‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده و به‌ویژه برای بهبود بیماری‌ها و شفای دردها به‌کار می‌رود. این دعا به‌طور خاص بر اساس روایات، اثر زیادی در شفا و درمان بیماری‌ها دارد و از اهمیت ویژه‌ای در متون دعا و اذکار اسلامی برخوردار است.

متن دعا:

اللهم انی اسئلک و اتوجه الیک بنبییک محمد نبی الرحمه و با اهل بیته اهل النبوه و العصبه الطاهره و اسئلک بحقهم و بحق هذا القبر و ما فیه من جسد و بدنه ان تشفینی من مرضی هذا انک سمیع قریب مجیب الدعاء

ترجمه:

خدایا! من از تو درخواست می‌کنم و به سوی تو متوسل می‌شوم به نبی‌ات محمد (صلى‌الله‌علیه‌وآله) پیامبر رحمت و اهل بیت او که اهل نبوت و عصبه طاهره‌اند، و از تو درخواست می‌کنم به حق آنان و به حق این قبر و بدن و جسد که در آن است، که مرا از بیماری‌ام شفا دهی، تو شنوای دعا و نزدیک به اجابت هستی.

---

شرح و تفسیر هر بخش دعا:

1. «اللهم انی اسئلک و اتوجه الیک بنبییک محمد نبی الرحمه»
   در این قسمت، دعا کننده به خداوند می‌گوید که از او درخواست شفا دارد و به‌وسیله پیامبر اسلام، حضرت محمد (صلى‌الله‌علیه‌وآله)، که به‌عنوان پیامبر رحمت شناخته می‌شود، به درگاه خداوند روی می‌آورد. «نبی الرحمه» به این معناست که پیامبر اسلام با پیامی از رحمت الهی برای بشریت آمده است. این اشاره به ویژگی پیامبر اسلام است که علاوه بر رسالت الهی، حامل رحمت برای انسان‌هاست.

2. «و با اهل بیته اهل النبوه و العصبه الطاهره»
   در این بخش، دعا کننده از اهل بیت پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) به‌عنوان اهل نبوت و عصبه طاهره یاد می‌کند. اهل بیت پیامبر به‌عنوان بزرگ‌ترین واسطه‌های رحمت و شفاعت شناخته می‌شوند و در این دعا، شفاعت آنان برای شفا و درمان بیماری‌ها خواسته می‌شود. «عصبه طاهره» به‌معنای جمعیتی پاک و مقدس است که در دین اسلام، اهل بیت پیامبر به‌عنوان افرادی معصوم از هرگونه گناه شناخته می‌شوند.

3. «و اسئلک بحقهم و بحق هذا القبر و ما فیه من جسد و بدنه»
   در این قسمت، از خداوند درخواست می‌شود که به‌واسطه حق اهل بیت و همچنین به‌واسطه قبر پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) و جسد مبارک ایشان، شفا دهد. این اشاره به حرمت و مقام ویژه پیامبر اسلام و اهل بیت او دارد. «حق اهل بیت» به‌معنای جلال و عظمت معنوی آنان است که از جانب خداوند برای هدایت بشر برگزیده شده‌اند.

4. «ان تشفینی من مرضی هذا انک سمیع قریب مجیب الدعاء»
   در این بخش، درخواست شفا از بیماری مطرح می‌شود و از خداوند خواسته می‌شود که بیماری فرد را شفا دهد. عبارت «انک سمیع قریب مجیب الدعاء» به‌معنای این است که خداوند همواره شنوا و نزدیک است و دعاهای بندگان خود را پاسخ می‌دهد. این بخش بر قدرت و اجابت خداوند تأکید دارد که هیچ حاجتی از او پوشیده نیست و او دعاهای بندگان را می‌شنود.

---

نتیجه‌گیری و تفسیر کلی:

دعای شفا به‌طور خاص برای درخواست شفا از بیماری‌ها و مشکلات جسمی و روحی به‌کار می‌رود. این دعا به اهل بیت پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) و مقام معنوی آنان توجه دارد و در حقیقت، فرد با این دعا از خداوند درخواست می‌کند که به‌واسطه مقام عالی پیامبر اسلام و اهل بیت او، شفا و درمانی برای بیماری‌ها حاصل کند. همچنین، درخواست از خداوند به‌واسطه مکان مقدس قبر پیامبر نیز بیانگر اهمیت و تقدس چنین مکان‌هایی در دین اسلام است. در نهایت، این دعا بر قدرت و اجابت خداوند تأکید دارد که شفا دهنده اصلی است و هیچ درخواستی از او بی‌پاسخ نمی‌ماند.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی

لیست دعا ها

 

 

فهرست دعاها بسیار گسترده است و شامل صدها دعا از منابع مختلف می‌شود. در ادامه، به معرفی دعاهای بیشتری از منابع متنوع می‌پردازم:

---

۷. دعاهای مشهور در مفاتیح الجنان

1. دعای جوشن کبیر - در شب‌های قدر
2. دعای جوشن صغیر - برای دفع بلا
3. دعای توسل - برای شفاعت اهل بیت (ع)
4. دعای عدیله - در زمان احتضار
5. دعای افتتاح - مخصوص شب‌های ماه رمضان
6. دعای مجیر - برای بخشش گناهان
7. دعای سحر - مخصوص سحرهای ماه رمضان
8. دعای ابوحمزه ثمالی - از امام سجاد (ع)
9. دعای نور - از پیامبر اکرم (ص)
10. دعای فرج (الهی عظم البلاء) - برای ظهور امام زمان (عج)
11. دعای سمات - از امام باقر (ع)
12. دعای ندبه - برای امام زمان (عج)
13. دعای عهد - تجدید بیعت با امام زمان (عج)
14. دعای صباح - از امام علی (ع)
15. دعای مکارم الاخلاق - از امام سجاد (ع)

---

۸. دعاهای مشهور از امامان معصوم (ع)

امام جعفر صادق (ع)

1. دعای یستشیر - برای مشورت با خدا
2. دعای صحیفه صادقیه - مجموعه‌ای از دعاهای امام صادق (ع)
3. دعای حرز امام صادق (ع) - برای دفع بلا

امام رضا (ع)

1. دعای امام رضا (ع) در روز عرفه
2. دعای نور برای دفع چشم‌زخم
3. دعای جامعه - برای زیارت همه امامان

---

۹. دعاهای مشهور از صحیفه سجادیه

1. دعای اول - در ستایش خداوند
2. دعای دوم - در طلب صلوات بر پیامبر و آل او
3. دعای هفتم - در طلب رفع بلا
4. دعای چهاردهم - در طلب مغفرت
5. دعای بیستم - در طلب مکارم اخلاق
6. دعای چهل و چهارم - در وداع ماه رمضان
7. دعای پنجاه و چهارم - در دفع وسوسه شیطان

---

۱۰. دعاهای منسوب به حضرت زهرا (س)

1. تسبیحات حضرت زهرا (س)
2. دعای حضرت زهرا (س) در شب‌های قدر
3. دعای نور حضرت زهرا (س)
4. دعای شکرگزاری

---

۱۱. دعاهای انبیاء الهی

1. دعای حضرت آدم (ع) - «رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنفُسَنَا...»
2. دعای حضرت نوح (ع) - «رَبِّ اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ...»
3. دعای حضرت ابراهیم (ع) - «رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلَاةِ...»
4. دعای حضرت موسی (ع) - «رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی...»
5. دعای حضرت یونس (ع) - «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَکَ...»
6. دعای حضرت ایوب (ع) - «رَبِّ إِنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ...»
7. دعای حضرت سلیمان (ع) - «رَبِّ هَبْ لِی مُلْکًا...»
8. دعای حضرت یوسف (ع) - «رَبِّ قَدْ آتَیْتَنِی...»
9. دعای حضرت زکریا (ع) - «رَبِّ هَبْ لِی مِن لَّدُنکَ ذُرِّیَّةً...»

---

۱۲. دعاهای مخصوص ایام هفته

1. دعای روز شنبه - منسوب به پیامبر (ص)
2. دعای روز یکشنبه - منسوب به حضرت علی (ع)
3. دعای روز دوشنبه - منسوب به امام حسن (ع)
4. دعای روز سه‌شنبه - منسوب به امام حسین (ع)
5. دعای روز چهارشنبه - منسوب به امام سجاد (ع)
6. دعای روز پنجشنبه - منسوب به امام باقر (ع)
7. دعای روز جمعه - منسوب به امام صادق (ع)

---

۱۳. دعاهای مشهور در حرم‌های مطهر

1. دعای توسل در حرم امام رضا (ع)
2. دعای زیارت عاشورا در کربلا
3. دعای امین الله در نجف اشرف
4. دعای زیارت جامعه کبیره در حرم‌های ائمه (ع)

---

۱۴. دعاهای مخصوص طلب رزق و روزی

1. دعای سوره واقعه - جهت افزایش رزق
2. دعای امام علی (ع) برای وسعت روزی
3. دعای پیامبر (ص) برای گشایش در معاش

---

۱۵. دعاهای استغفار و توبه

1. دعای استغفار از امام علی (ع)
2. دعای توبه از امام سجاد (ع)
3. دعای توبه نصوح
4. دعای غفران و بخشش گناهان

 

 

---

۱۶. دعاهای مشهور برای شفا و درمان بیماری‌ها

1. دعای حضرت علی (ع) برای شفای بیماری
2. دعای هفت صحیفه - برای رفع بیماری و درد
3. دعای شفاء (حرز امام جواد (ع))
4. دعای حضرت زین العابدین (ع) در طلب شفا
5. دعای امام کاظم (ع) برای درمان بیماری‌های سخت
6. دعای امام رضا (ع) برای سلامت بدن
7. دعای حضرت عباس (ع) برای رفع درد چشم
8. دعای شفا از صحیفه سجادیه

---

۱۷. دعاهای مرتبط با امام زمان (عج)

1. دعای ندبه - برای ظهور حضرت
2. دعای عهد - برای تجدید بیعت
3. دعای فرج (الهی عظم البلاء)
4. زیارت آل یاسین
5. دعای امام زمان (عج) در غیبت کبری
6. زیارت ناحیه مقدسه
7. دعای سلامتی امام زمان (عج)
8. دعای اللهم ارزقنا توفیق الطاعة

---

۱۸. دعاهای مشهور در حرم امام حسین (ع)

1. زیارت عاشورا - با صد لعن و صد سلام
2. زیارت وارث - زیارت امام حسین (ع)
3. دعای علقمه - بعد از زیارت عاشورا
4. زیارت اربعین
5. زیارت حضرت علی اکبر (ع)
6. زیارت حضرت عباس (ع)
7. زیارت ناحیه مقدسه

---

۱۹. دعاهای مشهور در ماه‌های قمری

ماه رجب:

1. دعای یا من ارجوه
2. دعای اللهم انی اسئلک صبر الشاکرین
3. دعای استغفار رجبیه

ماه شعبان:

1. دعای شعبانیه
2. مناجات شعبانیه
3. دعای صلوات شعبانیه

ماه رمضان:

1. دعای سحر
2. دعای افطار
3. دعای افتتاح
4. دعای ابوحمزه ثمالی
5. دعای وداع با ماه رمضان

ماه محرم:

1. دعای روز عاشورا
2. دعای زیارت ناحیه مقدسه
3. دعای زیارت عاشورا

ماه صفر:

1. دعای وارث
2. دعای اربعین
3. زیارت اربعین

ماه ذی‌الحجه:

1. دعای عرفه - از امام حسین (ع)
2. دعای عشرات
3. دعای مشلول

---

۲۰. دعاهای مخصوص قبل و بعد از نماز

1. دعای تعقیبات نماز صبح
2. دعای تعقیبات نماز ظهر
3. دعای تعقیبات نماز عصر
4. دعای تعقیبات نماز مغرب
5. دعای تعقیبات نماز عشاء
6. دعای بعد از نماز شب

---

۲۱. دعاهای معروف در مصیبت و بلا

1. دعای دفع بلا (حرز امام جواد (ع))
2. دعای حرز امام علی (ع)
3. دعای هفت حصار
4. دعای رفع گرفتاری
5. دعای هفت دریا

---

۲۲. دعاهای مخصوص روزهای خاص

1. دعای اول ماه قمری
2. دعای روز عرفه
3. دعای روز مبعث
4. دعای روز نیمه شعبان
5. دعای روز عید غدیر
6. دعای روز عید قربان
7. دعای روز عید فطر

---

۲۳. دعاهای توحیدی و استغاثه

1. دعای توحیدیه امام علی (ع)
2. دعای توحیدیه امام صادق (ع)
3. دعای استغاثه به حضرت زهرا (س)
4. دعای استغاثه به امام زمان (عج)

---

۲۴. دعاهای مشهور برای حاجت‌روایی

1. دعای مجرب برای برآورده شدن حاجات
2. دعای توسل
3. دعای حضرت علی (ع) برای حاجت‌روایی
4. دعای سریع‌الاجابه
5. دعای اسم اعظم
6. دعای جامع و کامل برای رفع مشکلات

---

۲۵. دعاهای کوتاه و مجرب

1. دعای یا من تحل به عقد النائبات
2. دعای یا سریع الرضا
3. دعای اللهم ارزقنی رزقاً حلالاً طیبا
4. دعای یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب
5. دعای استغفار (استغفر الله ربی و اتوب الیه)
6. دعای صلوات بر محمد و آل محمد (ص)

---

اگر دعا یا موضوع خاصی مدنظر دارید، بفرمایید تا بیشتر راهنمایی کنم.

 

 

در ادامه، فهرست گسترده‌تری از دعاها و مناجات‌های اسلامی را ارائه می‌دهم که شامل دعاهای مأثور از اهل بیت (ع)، پیامبر اکرم (ص)، صحیفه سجادیه، زیارات و دعاهای مناسبتی است.

---

۱. دعاهای پیامبر اکرم (ص)

1. دعای ختم قرآن
2. دعای صباح پیامبر (ص)
3. دعای نور پیامبر (ص) - برای رفع چشم‌زخم
4. دعای خیر برای امت
5. دعای پیامبر در سفر
6. دعای پیامبر برای شفای مریض
7. دعای استغفار پیامبر (ص) - برای طلب مغفرت
8. دعای تعلیم شده به حضرت فاطمه (س) - تسبیحات حضرت زهرا (س)

---

۲. دعاهای اهل بیت (ع)

امام علی (ع)

1. دعای کمیل
2. دعای صباح
3. دعای یاعلی یا عظیم - در ماه رمضان
4. دعای عدیله - در احتضار
5. دعای مشلول
6. دعای ناد علی
7. دعای استغفار امیرالمؤمنین (ع)

حضرت فاطمه زهرا (س)

1. تسبیحات حضرت زهرا (س)
2. دعای حضرت زهرا (س) در تربت سیدالشهداء (ع)

امام حسن (ع)

1. دعای حسن مجتبی (ع) برای رفع نگرانی

امام حسین (ع)

1. دعای عرفه
2. دعای روز عاشورا
3. مناجات امام حسین (ع) در شب عاشورا

امام سجاد (ع)

1. دعای ابوحمزه ثمالی
2. دعای مکارم الاخلاق
3. دعای وداع ماه رمضان
4. دعای توبه
5. دعای صباح امام سجاد (ع)
6. دعای صحیفه سجادیه (۵۴ دعا)
7. مناجات خمس عشر (۱۵ مناجات)

امام باقر (ع)

1. دعای رفع غم و اندوه
2. دعای شفای بیماری

امام صادق (ع)

1. دعای یستشیر
2. دعای علوی مصری
3. دعای جبرئیل
4. دعای حرز امام صادق (ع)

امام کاظم (ع)

1. دعای حرز امام کاظم (ع)
2. دعای زندان امام کاظم (ع)

امام رضا (ع)

1. دعای امام رضا (ع) در دفع بلا
2. دعای حرز امام رضا (ع)

امام جواد (ع)

1. دعای حرز امام جواد (ع)
2. دعای توسل امام جواد (ع)

امام هادی (ع)

1. دعای جامعه کبیره
2. دعای حرز امام هادی (ع)

امام حسن عسکری (ع)

1. دعای زیارت امام حسن عسکری (ع)
2. دعای امام حسن عسکری (ع) برای رفع بلا

امام زمان (عج)

1. دعای ندبه
2. دعای فرج (الهی عظم البلاء)
3. دعای عهد
4. زیارت آل یاسین
5. دعای سلامتی امام زمان (عج)
6. دعای غیبت

---

۳. دعاهای مرتبط با مناسبت‌ها

1. دعای رؤیت هلال ماه
2. دعای وداع ماه رمضان
3. دعای عرفه (از امام حسین (ع) و امام سجاد (ع))
4. دعای عید فطر
5. دعای عید قربان
6. دعای عید غدیر
7. دعای نیمه شعبان
8. دعای شب‌های قدر (جوشن کبیر، جوشن صغیر)
9. دعای کمیل (شب جمعه)

---

۴. زیارات معروف

1. زیارت عاشورا - منسوب به امام باقر (ع)
2. زیارت وارث - زیارت امام حسین (ع)
3. زیارت جامعه کبیره - منسوب به امام هادی (ع)
4. زیارت امین الله - از امام سجاد (ع)
5. زیارت آل یاسین - منسوب به امام زمان (عج)
6. زیارت ناحیه مقدسه - منسوب به امام زمان (عج)
7. زیارت اربعین - منسوب به امام صادق (ع)

---

۵. دعاهای قرآنی (آیات معروف به دعا)

1. دعای حضرت یوسف (ع) - «رَبِّ قَدْ آتَیْتَنِی...» (سوره یوسف، آیه ۱۰۱)
2. دعای حضرت سلیمان (ع) - «رَبِّ هَبْ لِی مُلْکًا...» (سوره ص، آیه ۳۵)
3. دعای حضرت نوح (ع) - «رَبِّ اغْفِرْ لِی...» (سوره نوح، آیه ۲۸)
4. دعای حضرت زکریا (ع) - «رَبِّ هَبْ لِی مِن لَّدُنکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً...» (سوره آل عمران، آیه ۳۸)
5. دعای حضرت موسی (ع) - «رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی...» (سوره طه، آیه ۲۵-۲۸)

---

۶. دعاهای مخصوص حاجات

1. دعای رفع مشکلات و گرفتاری‌ها - مانند دعای مشلول
2. دعای افزایش رزق و روزی - مانند دعای سوره واقعه
3. دعای رفع دشمنی و کینه - مانند دعای ناد علی
4. دعای شفای بیماران - مانند دعای حرز امام جواد (ع)
5. دعای استجابت دعا - مانند دعای جوشن کبیر
6. دعای دفع بلایا - مانند دعای حرز امام رضا (ع)

---

این فهرست تنها بخشی از دعاهای معروف و مأثور است. اگر دعای خاصی مدنظر دارید یا می‌خواهید متن یا شرحی از آن دعا داشته باشید، بفرمایید.

 

 

در ادامه، دعاهای بیشتری را معرفی می‌کنم که در منابع اسلامی آمده است. این دعاها شامل دعاهای مأثور از اهل بیت (ع)، ادعیه قرآنی، دعاهای پیامبر (ص)، و دعاهای مشهور در میان شیعیان است.

ادعیه مشهور از اهل بیت (ع)

1. دعای صباح - از امام علی (ع)، جهت شروع روز با معنویت
2. دعای عشرات - منسوب به امام سجاد (ع)
3. دعای حرز امام رضا (ع) - برای حفاظت از بلاها
4. دعای امام هادی (ع) - برای دوری از وسوسه‌های شیطانی
5. دعای عرفه امام زین‌العابدین (ع) - در روز عرفه
6. دعای امام حسین (ع) در روز عرفه - مناجات عرفانی
7. دعای امام جواد (ع) - مشهور به حرز امام جواد
8. دعای امام کاظم (ع) - برای دفع گرفتاری
9. دعای امام صادق (ع) - شامل ادعیه مختلف برای رفع مشکلات
10. دعای امام حسن عسکری (ع) - برای برکت و خیر
11. دعای امام باقر (ع) - در امور مختلف

---

دعاهای پیامبر اکرم (ص)

1. دعای مشلول - جهت رفع بیماری
2. دعای مستجار - جهت طلب عفو
3. دعای نور - برای دفع چشم‌زخم
4. دعای معراج - برای قرب الهی
5. دعای صباح پیامبر (ص) - جهت آغاز روز
6. دعای غریق - برای نجات از گرفتاری
7. دعای فرج (الهی عظم البلاء) - برای گشایش مشکلات
8. دعای ختم قرآن - برای پایان قرائت قرآن

---

دعاهای قرآنی (آیات الدعاء)

1. دعای حضرت یونس (ع):
   • «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنتُ مِنَ الظَّالِمِینَ» (سوره انبیاء، آیه ۸۷)
2. دعای حضرت موسی (ع):
   • «رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی...» (سوره طه، آیه ۲۵-۲۸)
3. دعای حضرت ابراهیم (ع):
   • «رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلَاةِ...» (سوره ابراهیم، آیه ۴۰)
4. دعای حضرت زکریا (ع):
   • «رَبِّ لَا تَذَرْنِی فَرْدًا...» (سوره انبیاء، آیه ۸۹)
5. دعای حضرت ایوب (ع):
   • «أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ» (سوره انبیاء، آیه ۸۳)
6. دعای حضرت سلیمان (ع):
   • «رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ...» (سوره نمل، آیه ۱۹)

---

ادعیه مخصوص ایام و مناسبت‌ها

1. دعای روزهای ماه رمضان - دعاهای مخصوص هر روز
2. دعای سحر ماه رمضان - مشهور به دعای "اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ..."
3. دعای افطار - جهت افطار در ماه رمضان
4. دعای عرفه - منسوب به امام حسین (ع)
5. دعای روز جمعه - از امام سجاد (ع)
6. دعای عید غدیر - جهت تجدید عهد با ولایت
7. دعای عید قربان - برای طلب قرب الهی
8. دعای شب‌های قدر (جوشن کبیر، جوشن صغیر، ابوحمزه ثمالی)

---

دعاهای مربوط به مشکلات و گرفتاری‌ها

1. دعای رفع بیماری - مانند دعای مشلول و دعای حضرت ایوب (ع)
2. دعای رفع فقر و تنگدستی - مانند سوره واقعه
3. دعای دفع بلا و آفات - مانند دعای حرز امام جواد (ع)
4. دعای رفع غم و اندوه - مانند دعای حضرت یونس (ع)
5. دعای دفع دشمن - مانند دعای ناد علی
6. دعای دفع وسوسه‌های شیطان - مانند دعای امام هادی (ع)

---

دعاهای مرتبط با امام زمان (عج)

1. دعای عهد - برای تجدید بیعت
2. دعای فرج - "الهی عظم البلاء"
3. دعای سلامتی امام زمان (عج)
4. زیارت آل یاسین - برای سلام به امام عصر
5. دعای ندبه - در صبح‌های جمعه
6. زیارت جامعه کبیره - برای شناخت امامان

---

ادعیه‌ دیگر با موضوعات مختلف

1. دعای توفیق - برای افزایش توفیق در طاعت
2. دعای رزق و روزی - مانند سوره واقعه
3. دعای استغفار - مانند دعای کمیل
4. دعای شکرگزاری - برای شکر نعمت‌ها
5. دعای توبه - جهت بازگشت به سوی خدا

اگر دعای خاصی مدنظرتان است یا به توضیح بیشتر درباره‌ی هر دعا نیاز دارید، بفرمایید.

 

در اسلام، دعاهای فراوانی از پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) روایت شده است. این دعاها برای موضوعات مختلفی مانند طلب مغفرت، شفای بیماری، رفع مشکلات، افزایش رزق و روزی، هدایت، آرامش و... به‌کار می‌روند. برخی از دعاهای معروف عبارت‌اند از:

دعاهای معروف شیعه:

1. دعای کمیل - منسوب به حضرت علی (ع)
2. دعای ندبه - برای انتظار فرج امام زمان (عج)
3. دعای توسل - توسل به اهل بیت (ع)
4. دعای عهد - تجدید عهد با امام زمان (عج)
5. دعای جوشن کبیر - در شب‌های قدر
6. دعای جوشن صغیر - برای رفع بلاها
7. دعای صباح - منسوب به امام علی (ع)
8. دعای سمات - در عصر جمعه
9. دعای مجیر - در ایام البیض ماه رمضان
10. دعای مشلول - برای شفای بیماری
11. دعای عدیله - هنگام احتضار
12. دعای فرج (الهی عظم البلاء) - برای تعجیل در ظهور
13. دعای معراج - دعای پیامبر (ص) در معراج
14. دعای مکارم الاخلاق - از امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه
15. دعای عرفه - از امام حسین (ع) در روز عرفه
16. دعای ابوحمزه ثمالی - در سحرهای ماه رمضان
17. دعای افتتاح - در شب‌های ماه رمضان
18. دعای سحر - منسوب به امام باقر (ع)
19. دعای یستشیر - برای رفع نگرانی
20. دعای امام زمان (عج) (اللهم ارزقنا توفیق الطاعة) - برای کسب توفیق
21. دعای عهد - برای بیعت با امام زمان (عج)

سوره‌ها و آیات قرآنی که به عنوان دعا خوانده می‌شوند:

1. آیت‌الکرسی - برای محافظت و برکت
2. سوره یس - برای رفع مشکلات
3. سوره واقعه - برای افزایش رزق و روزی
4. سوره حشر (آیات آخر) - برای دفع بلا
5. سوره توبه (آیه ۱۲۹) - برای رفع غم و اندوه
6. سوره انبیاء (آیه ۸۷) - دعای حضرت یونس (ع) برای رفع گرفتاری

دیگر دعاهای مشهور:

1. دعای نور - برای دفع چشم‌زخم
2. دعای حرز امام جواد (ع) - برای حفاظت از بلا
3. دعای ناد علی - برای قوت قلب و رفع مشکلات
4. دعای صحیفه سجادیه - مجموعه‌ای از دعاهای امام سجاد (ع)

 

 

 

 

 

شرحی بر دعای مجیر

باسمه تعالی

دعای مجیر

چون بنده ز تقصیر پشیمان گشتم
با اشک ندامت به دامان گشتم
ای خالق رحمت، مرا بنگر نیز
یک لحظه نظر کن، که نالان گشتم

---

شرح و تفسیر شعر

مصرع اول: چون بنده ز تقصیر پشیمان گشتم

در این مصرع، اعتراف به گناه و پشیمانی از تقصیرات گذشته دیده می‌شود. در آموزه‌های دینی، پشیمانی از گناه نخستین گام برای توبه است. در دعای جوشن کبیر و بسیاری از ادعیه، خداوند با صفاتی مانند «یا تواب، یا غفار، یا عفو» شناخته می‌شود که نشان‌دهنده‌ی پذیرش توبه‌ی بندگان است.

مصرع دوم: با اشک ندامت به دامان گشتم

اشک ندامت نماد اخلاص و قلب شکسته‌ای است که به سوی خداوند بازمی‌گردد. در آیات و روایات آمده است که «خداوند قلب‌های شکسته را دوست دارد» و دعای توبه‌کنندگان را می‌پذیرد. این مصرع یادآور تعبیر قرآنی «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ» (خداوند توبه‌کنندگان را دوست دارد) است.

مصرع سوم: ای خالق رحمت، مرا بنگر نیز

در اینجا، شاعر خداوند را با صفت «خالق رحمت» خطاب می‌کند. این صفت، برگرفته از نام‌های الهی مانند «یا رحمان، یا رحیم، یا ودود، یا رؤوف» است که در دعاهای مختلف از جمله دعای جوشن کبیر تکرار شده‌اند. این فراز طلب توجه و عنایت الهی را نشان می‌دهد، یعنی همان حالتی که در دعای «الهی العفو» و «یا الله، یا رحمن، یا رحیم» مشاهده می‌شود.

مصرع چهارم: یک لحظه نظر کن، که نالان گشتم

طلب نظر الهی یکی از مفاهیم عمیق عرفانی و دینی است. در احادیث و اشعار بزرگان، یک نگاه لطف خداوند می‌تواند انسان را از تاریکی‌ها نجات دهد. این مصرع را می‌توان مرتبط با این حدیث قدسی دانست: «هر که یک قدم به سوی من آید، من ده قدم به سوی او می‌آیم». همچنین، در آیات قرآن آمده است:
«وَإِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ» (هرگاه بندگانم درباره‌ی من بپرسند، من نزدیکم).

---

نتیجه‌گیری

این شعر، تجلی روحیه‌ی توبه، ندامت و طلب رحمت از خداوند است. در آن، مفاهیمی مانند پشیمانی از گناه، اشک توبه، درخواست توجه الهی و امید به مغفرت دیده می‌شود که کاملاً با آموزه‌های قرآنی و ادعیه‌ای چون دعای جوشن کبیر، دعای کمیل و مناجات‌های امام سجاد (ع) همخوانی دارد.

این شعر، ندای یک قلب شکسته و امیدوار به رحمت الهی است که در نهایت، چشمانش را به درگاه خداوند دوخته و از او یک نگاه پرمهر را طلب می‌کند؛ نگاهی که می‌تواند دریچه‌ای به سوی رهایی و آرامش باشد.

 

 

 

دعای مجیر یکی از دعاهای پر فضیلت و مشهور در میان مسلمانان است که بیشتر در شب‌های رمضان خوانده می‌شود. این دعا شامل ۹۹ نام و صفت از اسمای حسنای الهی است و مضمون اصلی آن طلب رحمت، مغفرت و نجات از عذاب الهی است. نام این دعا از عبارت «أَجِرْنَا» (ما را پناه ده) گرفته شده است که در پایان هر فراز آن تکرار می‌شود.

محتوا و ساختار دعای مجیر

دعای مجیر از نظر ساختاری شامل جملات کوتاهی است که هر یک از آن‌ها با ذکر چند نام خداوند آغاز شده و سپس با عبارت «أَجِرْنَا» (ما را نجات بخش) خاتمه می‌یابد. در این دعا، صفات جمال و جلال الهی مانند یا الله، یا رحمن، یا رحیم، یا غفور، یا کریم، یا عظیم، یا حنان، یا منان، یا سبحان، یا قدیم، یا عزیز، یا لطیف، یا ودود، یا مجید و بسیاری دیگر ذکر شده‌اند.

مضامین و پیام‌های دعای مجیر

۱. توحید و شناخت صفات الهی: این دعا از ۹۹ نام خداوند تشکیل شده که نشان‌دهندهٔ جلوه‌های گوناگون قدرت، علم، رحمت و حکمت الهی است.
۲. طلب رحمت و مغفرت: مضمون اصلی دعا، درخواست بخشش گناهان و پناه بردن به رحمت بی‌کران خداوند است.
3. نیاز و تضرع بنده به درگاه الهی: در سراسر دعا، انسان با تکرار «أَجِرْنَا» از خداوند طلب یاری می‌کند و نشان می‌دهد که تنها او قادر به نجات انسان از عذاب و مشکلات است.
4. تأکید بر قدرت مطلق خداوند: صفاتی مانند یا جبار، یا عظیم، یا قادر، یا قاهر، یا علی، یا کبیر، یا متعال به قدرت بی‌نهایت الهی اشاره دارند.
5. امید به لطف و رحمت الهی: اسامی‌ای چون یا رحیم، یا غفور، یا ودود، یا حنان، یا منان نشان می‌دهد که درِ رحمت خدا همیشه باز است و او مهربان‌ترین مهربانان است.

فضیلت و ثواب دعای مجیر

طبق احادیث و روایات، خواندن این دعا به‌خصوص در لیالی قدر و ایام سختی و گرفتاری تأثیر فراوان دارد. برخی از فضایل آن:

• بخشش گناهان و تطهیر روح
• نجات از آتش دوزخ
• گشایش در کارها و افزایش برکت
• شفای بیماری‌ها و رفع مشکلات

نتیجه‌گیری

دعای مجیر یک دعای عارفانه و سرشار از مضامین توحیدی است که انسان را به یاد قدرت، رحمت و بخشش خداوند می‌اندازد. تکرار این دعا به‌ویژه در ماه رمضان و شب‌های قدر، فرصتی برای طلب مغفرت، خالص کردن نیت و تقویت ارتباط معنوی با خداوند است.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی

شرحی بر دعای جوشن کبیر

شعر درباره‌ی دعای جوشن کبیر

ای داور بر حق، خطاها بخشا
بر بنده‌ی خود، این نواها بخشا
من غرق گناهم، به نگاهی بنواز
ای دیده‌ی لطف تو، ما را بخشا

شرح و تفسیر شعر و ارتباط آن با دعای جوشن کبیر

بیت اول: ای داور بر حق، خطاها بخشا

در این بیت، شاعر خداوند را "داور بر حق" خطاب می‌کند. این تعبیر از اسمای حسنای الهی برگرفته شده و با صفاتی همچون «یا حَکَم، یا عَدْل، یا مُقْسِط» در دعای جوشن کبیر مطابقت دارد. خداوند به عنوان دادگر مطلق، هم عادل است و هم مهربان، ازاین‌رو، بنده از او درخواست عفو می‌کند.

بیت دوم: بر بنده‌ی خود، این نواها بخشا

در این مصرع، شاعر از خداوند می‌خواهد که او را از نعمت ذکر و مناجات محروم نکند. در دعای جوشن کبیر، بارها اسامی‌ای مانند «یا سمیع، یا مجیب» ذکر شده‌اند که نشان می‌دهد خداوند همه‌ی دعاها و ناله‌های بندگان را می‌شنود و به آن‌ها پاسخ می‌دهد.

بیت سوم: من غرق گناهم، به نگاهی بنواز

در اینجا، شاعر خود را غرق در گناه توصیف کرده و از خداوند طلب نگاه لطف و رحمت دارد. این مضمون عمیقاً در جوشن کبیر وجود دارد، مخصوصاً در فرازهایی که خداوند را با نام‌های «یا غفار، یا تواب، یا رحمان، یا رحیم» می‌خوانیم. در آموزه‌های اسلامی، یک نظر لطف خداوند می‌تواند انسان را از گرداب گناه به ساحل نجات برساند.

بیت چهارم: ای دیده‌ی لطف تو، ما را بخشا

در این بیت، شاعر به نگاه پرمهر خداوند اشاره می‌کند. این نگاه، هم نگاه عفو و گذشت است و هم نگاه هدایت و رحمت. در دعای جوشن کبیر، نام‌هایی مانند «یا بصیر، یا ودود، یا رؤوف» به این حقیقت اشاره دارند که خداوند همواره بندگانش را می‌بیند، دوست دارد و رحمتش را شامل حال آنان می‌کند.

ارتباط شعر با دعای جوشن کبیر

دعای جوشن کبیر از جمله دعاهای مشهور است که در هزار نام و صفت الهی تجلی یافته است. در این دعا، خداوند با اسامی مختلفی که بیانگر قدرت، رحمت، مغفرت، هدایت، عدالت و الطاف الهی است، مورد خطاب قرار می‌گیرد. مضامین اصلی این دعا شامل:

1. توحید و عظمت الهی (مثلاً: «یا عظیم، یا کبیر»)
2. رحمت و مغفرت الهی (مثلاً: «یا غفور، یا تواب، یا عفو»)
3. هدایت و محبت الهی (مثلاً: «یا هادی، یا ودود، یا لطیف»)
4. قدرت و قهاریت الهی (مثلاً: «یا قوی، یا قهار، یا جبار»)

نتیجه‌گیری

شعر ارائه‌شده، عصاره‌ای از مفاهیم بلند دعای جوشن کبیر را در خود جای داده است. در این شعر، شاعر در مقام تضرع و نیاز، به صفات جمال و جلال الهی اشاره کرده و از خداوند طلب مغفرت و رحمت می‌کند. این همان پیامی است که در سراسر دعای جوشن کبیر نهفته است و تکرار نام‌های الهی، دریچه‌ای برای نجات، آرامش و قرب الهی محسوب می‌شود.

شرحی بر دعای افتتاح

دعای افتتاح

ای عقل بیا، هر زمان باید رفت
دل را به وصال، شادمان باید رفت
دل مست وصال و باده‌ی معشوق است
در خوان کرم، بی‌نشان باید رفت

---

شرح و تفسیر مصرع‌ها

۱. ای عقل بیا، هر زمان باید رفت

در این مصرع، شاعر از عقل دعوت می‌کند که همراه او باشد. این دعوت دو جنبه دارد:

• عقل به‌عنوان راهنما: در سلوک عرفانی، عقل ابزار هدایت است، اما به تنهایی کافی نیست.
• هر زمان باید رفت: اشاره به حرکت مداوم در مسیر حقیقت و عدم توقف در مراتب پایین‌تر. سالک همیشه باید در حال رشد باشد.

۲. دل را به وصال، شادمان باید رفت

• وصال در اینجا به معنای رسیدن به حقیقت الهی یا قرب به معشوق ازلی است.
• شاعر تأکید می‌کند که این مسیر نباید با اندوه و سختی طی شود، بلکه باید شادمانه باشد، زیرا این سیر، رسیدن به محبوب را در پی دارد.

۳. دل مست وصال و باده‌ی معشوق است

• مستی دل استعاره از بی‌خویشی و فنا در حق است. دل وقتی به معشوق الهی نزدیک شود، از مستی عشق او بی‌قرار می‌شود.
• باده‌ی معشوق کنایه از شراب معرفت و عشق الهی است که سالک را از خودی خالی و در او محو می‌کند.

۴. در خوان کرم، بی‌نشان باید رفت

• خوان کرم اشاره به سفره‌ی لطف الهی دارد که بر عارفان و عاشقان گسترده شده است.
• بی‌نشان باید رفت یعنی بدون ادعا، بدون وابستگی به نام و نشان، و با نهایت اخلاص باید قدم در این راه گذاشت.

نتیجه‌گیری

شاعر در این رباعی کوتاه، مسیر سلوک را از آغاز تا انتها ترسیم می‌کند:
۱. با همراهی عقل، اما فراتر از آن، باید همواره در مسیر حقیقت حرکت کرد.
2. این سلوک باید با شادی باشد، نه با رنج و سختی.
3. مستی عشق الهی و معرفت، سالک را از خود تهی می‌کند و او را به وصال می‌رساند.
4. در نهایت، سالک باید بدون تعلقات دنیوی و نام و نشان، تنها برای خدا قدم بردارد.

 

دعای افتتاح یکی از دعاهای معروف شیعه است که در شب‌های ماه رمضان خوانده می‌شود. این دعا که از امام مهدی (عج) نقل شده، حاوی مفاهیم توحیدی، حمد و ثنای الهی، توجه به رحمت و قدرت خداوند، دعا برای ظهور حضرت ولی‌عصر (عج) و طلب نصرت برای مؤمنان است.

ساختار و مضامین دعای افتتاح

دعای افتتاح به‌طور کلی به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود:

1. حمد و ثنای الهی:
   در این بخش، دعا با حمد خداوند آغاز می‌شود و صفات جمال و جلال او بیان می‌گردد. از جمله تأکید بر رحمت، قدرت، علم و حکمت الهی که تجلی‌گاه الطاف او نسبت به بندگان است.
   «اللهم إنی افتتح الثناء بحمدک وأنت مسدّد للصواب بمنّک، وأیقنت أنک أنت أرحم الراحمین...»

2. درخواست‌های شخصی و اجتماعی:
   در این قسمت، دعا برای نیازهای معنوی و مادی فرد و جامعه ادامه می‌یابد. در آن از خداوند خواسته می‌شود که فضل و رحمتش را بر بندگان ارزانی دارد، گناهان را ببخشد، دعاها را مستجاب کند و سعادت دنیا و آخرت را نصیب بندگان مؤمن نماید.

3. دعا برای ظهور امام زمان (عج):
   مهم‌ترین و تأثیرگذارترین بخش این دعا، توجه ویژه به امام مهدی (عج) است. در این بخش، دعا کننده از خداوند می‌خواهد که امام زمان (عج) را ظاهر کند، حکومت عدل الهی را برپا دارد و زمین را از ظلم و جور پاک سازد.
   «اللهم إنّا نرغب إلیک فی دولة کریمة تعزّ بها الإسلام وأهله، وتذلّ بها النفاق وأهله...»

ویژگی‌های مهم این دعا

• روح توحیدی قوی: تأکید بر یگانگی خدا و حاکمیت مطلق او.
• ذکر صفات الهی: تجلی اسما و صفات خداوند در عبارات دعا.
• بعد اجتماعی: توجه به جامعه اسلامی، حکومت الهی و مبارزه با ظلم.
• دعا برای امام عصر (عج): اهمیت مهدویت و آمادگی برای ظهور.
• درخواست‌های متعالی: درخواست هدایت، عاقبت‌بخیری، رفع مشکلات و برپایی عدالت.

نتیجه‌گیری

دعای افتتاح، علاوه بر اینکه وسیله‌ای برای نیایش شب‌های رمضان است، یک درس عمیق معرفتی و اجتماعی نیز به شمار می‌رود. خواندن و تدبر در این دعا، به ما کمک می‌کند تا ارتباط خود را با خدا تقویت کنیم، برای ظهور امام زمان (عج) دعا کنیم و در مسیر اصلاح فردی و اجتماعی گام برداریم.

آیا مایلید شرح دقیق‌تری بر فرازهای خاصی از دعا ارائه کنم؟

شرحی بر دعای سمات

باسمه تعالی

دعای سمات
در سینه ز عشقت شررها دارم
در وادی عشق، یار یکتا دارم
با نام تو از دام بلا رَست دلم
جز درگه یار، من کجا را دارم

شرح و تفسیر :

مصرع اول: در سینه ز عشقت شررها دارم

شرح:
در این مصرع، سراینده بیان می‌کند که عشق الهی همچون آتشی درون سینه او زبانه می‌کشد. واژه «شرر» اشاره به جرقه‌های آتش دارد که نماد اشتیاق و سوز درونی است. این سوز، همان حال عاشقانه‌ای است که انسان را در مسیر کمال و تقرب به محبوب سوق می‌دهد.

تفسیر عرفانی:
از نگاه عرفان، عشق حقیقی تنها به ذات الهی تعلق دارد و هرگونه عشقی که غیر از این باشد، سایه‌ای از عشق واقعی است. آتش عشق درون سالک، او را از وابستگی‌های مادی جدا کرده و به سوی حق سوق می‌دهد.

مصرع دوم:
در وادی عشق، یار یکتا دارم

شرح:
سراینده اشاره می‌کند که در مسیر عاشقی، تنها یک معشوق دارد و آن، یار یکتا (خداوند) است. «وادی عشق» در ادبیات عرفانی به مراحل سلوک و مسیر پر پیچ‌وخم عشق الهی اشاره دارد که عاشقان برای رسیدن به وصال باید از آن عبور کنند.

تفسیر عرفانی:
این مصرع بیانگر اصل توحید در محبت است. کسی که حقیقت عشق را درک کرده باشد، تنها یک معشوق می‌شناسد و آن خداوند یگانه است. عرفا معتقدند که تمام جلوه‌های زیبایی در عالم، تنها تجلی‌ای از زیبایی الهی هستند.

مصرع سوم:
با نام تو از دام بلا رَست دلم

شرح:
در این مصرع، سراینده به قدرت ذکر الهی اشاره می‌کند. او بیان می‌کند که نام خداوند موجب رهایی از سختی‌ها و بلایا شده است. اصطلاح «دام بلا» می‌تواند به مشکلات دنیوی، وسوسه‌های نفس، یا موانع سیر و سلوک اشاره داشته باشد.

تفسیر عرفانی:
ذکر خداوند در عرفان اسلامی، کلید آرامش و رهایی از تمام دغدغه‌هاست. همان‌طور که قرآن کریم می‌فرماید:
"أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوبُ" (سوره رعد، آیه ۲۸)
(آگاه باشید که تنها با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد.)
سالکان راه حق معتقدند که ذکر الهی حجاب‌های میان انسان و معبود را کنار می‌زند و مسیر وصال را هموار می‌کند.

مصرع چهارم:
جز درگه یار، من کجا را دارم

شرح:
در این مصرع، سراینده بیان می‌کند که مقصد نهایی او فقط درگاه محبوب حقیقی (خداوند) است. این مصرع بیانگر تسلیم مطلق و وابستگی کامل به خداوند است، به گونه‌ای که جز به درگاه او، امیدی به هیچ جای دیگری ندارد.

تفسیر عرفانی:
این مصرع یادآور آموزه‌های توحیدی و تسلیم در برابر مشیت الهی است. در عرفان، انسان کامل کسی است که تمام توجه‌اش را از غیر خدا برداشته و فقط به او دل بسته است.
سالک حقیقی به جایی جز کوی وصال نظر ندارد و از تمام تعلقات دنیوی رها شده است.

جمع‌بندی:

این رباعی، یک دعای عارفانه است که در آن سراینده:

• شوق و سوز عشق الهی را در دل خود توصیف می‌کند.

• تنها معشوق حقیقی را خداوند یکتا معرفی می‌کند.

• قدرت ذکر الهی را برای رهایی از بلاها مطرح می‌نماید.

• تسلیم مطلق خود را در برابر خداوند اعلام می‌دارد.

این مفاهیم، از ارکان اصلی عرفان اسلامی و آموزه‌های قرآنی محسوب می‌شوند و در اشعار بسیاری از بزرگان همچون مولانا، عطار و حافظ نیز به‌وضوح دیده می‌شوند.

 

شرح و تفسیر دعای سمات

دعای سمات یکی از دعاهای مشهور شیعه است که در منابع روایی از آن به‌عنوان دعایی ارزشمند و دارای اسرار و فضائل عظیم یاد شده است. این دعا از طریق امام باقر (ع) و امام صادق (ع) نقل شده و شامل ذکر اسماء الهی، قدرت‌های خداوند، و درخواست‌های بنده از پروردگار است.

دعای سمات را معمولاً در عصر جمعه می‌خوانند و گفته شده که اسم اعظم خداوند در آن نهفته است. بسیاری از علمای شیعه و عرفا، این دعا را بسیار ارزشمند و دارای آثار معنوی و استجابت دعا دانسته‌اند.

---

ساختار کلی دعای سمات

دعای سمات را می‌توان به چند بخش اصلی تقسیم کرد:

1. توسل به اسماء الهی و درخواست رحمت
2. اشاره به تجلیات و معجزات الهی در تاریخ پیامبران
3. توسل به اسم اعظم خداوند
4. درخواست از خداوند برای اجابت دعا و رفع نیازها

---

۱. توسل به اسماء الهی و درخواست رحمت

ابتدای دعا با حمد و ثنای الهی آغاز می‌شود. بنده، خدا را با اسماء مختلفش خطاب می‌کند و از او درخواست رحمت، مغفرت، و رفع مشکلات دارد:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِسَمَائِکَ...
(خدایا! تو را به نام‌هایت قسم می‌دهم...)

🔹 در این قسمت، اسماء الهی یکی پس از دیگری ذکر می‌شوند. هر یک از این نام‌ها نشان‌دهنده صفتی خاص از خداوند است. مانند:

• **یَا اللَّهُ (ای خدا)
• یَا رَحْمَٰنُ (ای بخشنده)
• یَا رَحِیمُ (ای مهربان)
• یَا مَلِکُ (ای پادشاه مطلق)**

✅ تفسیر: در آموزه‌های عرفانی، اسماء الهی کلیدهای ارتباط بنده با خدا هستند. ذکر این اسماء باعث تقرب به ذات الهی و دریافت برکات می‌شود.

---

۲. اشاره به تجلیات و معجزات الهی در تاریخ پیامبران

در بخش بعدی، دعا به قدرت خداوند در هدایت و یاری پیامبران اشاره دارد. به معجزاتی که در طول تاریخ رخ داده است، پرداخته می‌شود، مانند:

• معجزات حضرت موسی (ع) در کوه طور
• معجزات حضرت عیسی (ع) و شفای بیماران
• نزول آیات الهی بر حضرت محمد (ص)

🔹 برای مثال، در دعا می‌خوانیم:

وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعَاکَ بِهِ مُوسَى (ع) إِذْ نَادَاکَ مِنْ جَانِبِ الطُّورِ الْأَیْمَنِ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ
(و از تو درخواست می‌کنم به نامی که موسی تو را با آن خواند، هنگامی که از جانب راست طور ندا کرد، پس دعایش را اجابت کردی.)

✅ تفسیر: اشاره به این ماجراها، نشان می‌دهد که نام خداوند قدرت فوق‌العاده‌ای دارد و بنده نیز می‌تواند با توسل به آن، حاجات خود را از خداوند بخواهد.

---

۳. توسل به اسم اعظم خداوند

یکی از مهم‌ترین بخش‌های این دعا، درخواست بنده از خداوند به اسم اعظمش است.

وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الَّذِی إِذَا دُعِیتَ بِهِ عَلَى مَغَالِقِ أَبْوَابِ السَّمَاءِ لِلْفَتْحِ بِالرَّحْمَةِ انْفَتَحَتْ
(و از تو درخواست می‌کنم به اسم اعظم تو که اگر به آن خوانده شوی، درهای بسته آسمان به رحمت باز خواهد شد.)

🔹 اسم اعظم، نامی است که اگر با آن خدا را بخوانند، دعا مستجاب می‌شود. در روایات آمده که برخی پیامبران مانند حضرت سلیمان (ع) و حضرت عیسی (ع) به اسم اعظم دسترسی داشتند و از طریق آن، کارهای خارق‌العاده انجام می‌دادند.

✅ تفسیر: این بخش نشان می‌دهد که ذکر خداوند و شناخت اسماء الهی، راهی برای رسیدن به الطاف و عنایات خاص الهی است.

---

۴. درخواست از خداوند برای اجابت دعا و رفع نیازها

در انتهای دعا، بنده حاجات خود را از خداوند طلب می‌کند. از خدا می‌خواهد که:

• گناهانش را ببخشد
• رزق و روزی او را زیاد کند
• او را از بلاها حفظ کند
• در دنیا و آخرت، او را در مسیر هدایت قرار دهد

در یکی از بخش‌های پایانی دعا آمده است:

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ بِرَحْمَتِکَ، وَ لاَ تَجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ
(خدایا! مرا از اهل سعادت قرار بده به رحمتت، و مرا از اهل شقاوت قرار مده.)

✅ تفسیر: این فراز، بیانگر نهایت تضرع بنده در برابر خداوند است. او از خداوند می‌خواهد که سرنوشتش را در مسیر نیکی و رستگاری قرار دهد.

---

نتایج و فضائل دعای سمات

✅ ۱. قدرت اسم اعظم خداوند: این دعا تأکید دارد که برخی از اسماء الهی، قدرت ویژه‌ای دارند که می‌توانند درهای بسته را بگشایند.

✅ ۲. تأثیر ذکر الهی: تکرار اسماء خداوند، نه‌تنها باعث استجابت دعا می‌شود، بلکه آرامش قلبی و تقرب به خدا را نیز به همراه دارد.

✅ ۳. توسل به پیامبران و سنت الهی: این دعا نشان می‌دهد که سنت الهی همیشه بر نصرت و هدایت بندگان صالحش جاری بوده است.

✅ ۴. آمرزش و سعادت: در پایان، دعا کننده از خداوند می‌خواهد که او را در مسیر رستگاری قرار دهد و از عذاب و شقاوت دور نگه دارد.

---

جمع‌بندی

دعای سمات، یکی از عمیق‌ترین و عرفانی‌ترین دعاهای اسلامی است که بر قدرت اسماء الهی، تأثیر دعا، و اهمیت توسل به خداوند تأکید دارد. این دعا علاوه بر خواص معنوی، می‌تواند نقش مهمی در تقویت ایمان، آرامش روح، و اجابت حاجات داشته باشد.

به همین دلیل، علمای شیعه توصیه کرده‌اند که این دعا، مخصوصاً در عصر جمعه خوانده شود تا برکات خاصی شامل حال انسان گردد.

 

 

سراینده
دکتر علی رجالی

شرحی بر دعای ندبه

دعای ندبه (شعر و تفسیر)

شعر:

در سینه ز داغ، من شررها دارم
چشمی ز فراق، چون گهرها دارم
در ندبه ز هجر تو فغان آمد دل
چون شمع، ز سوز تو سحرها دارم

---

شرح و تفسیر:

مصرع اول: "در سینه ز داغ، من شررها دارم"

در این مصرع، شاعر از دردی که در دل و سینه‌اش دارد سخن می‌گوید. "داغ" به معنای غم و درد درونی است که ناشی از هجران و دوری است. "شررها" که به معنی جرقه‌ها و شعله‌های کوچک آتش است، به تصویر کشیدن احساسات درون شاعر را نشان می‌دهد. داغ در دل او همچون آتشی سوزان است که جرقه‌های آن از درون سینه‌اش می‌جوشد. این تصویر با فضای اندوه و دردِ دل‌های عاشقانه یا فراق الهی هماهنگ است.

مصرع دوم: "چشمی ز فراق، چون گهرها دارم"

شاعر در این مصرع به چشمانش اشاره می‌کند که از غم و فراق، پر از اشک و گوهرهای گران‌بها شده است. "فراق" به معنی جدایی و دوری است که موجب جاری شدن اشک در چشم می‌شود. "گهرها" در اینجا به‌طور نمادین به اشک‌های گرانبهایی اشاره دارد که از چشمان شاعر جاری می‌شود. این اشک‌ها در واقع نمایانگر عمق اندوه و فراق هستند.

مصرع سوم: "در ندبه ز هجر تو فغان آمد دل"

این مصرع اشاره به لحظه‌ای دارد که شاعر در حال ندبه است. "ندبه" به معنای ناله و فریاد در حالت گمشده و غمگین است که معمولاً در انتظار یک معشوق یا مولای گم‌شده گفته می‌شود. در اینجا، شاعر از دوری و جدایی معشوق سخن می‌گوید که سبب شده دل او از شدت اندوه به فغان بیفتد. "هجر" نیز نشان از جدا شدن از معشوق و ناتوانی در رسیدن به اوست که قلب را به فریاد وادار می‌کند.

مصرع چهارم: "چون شمع، ز سوز تو سحرها دارم"

در این مصرع، شاعر خود را به شمعی تشبیه می‌کند که در آتش سوزان است. شمع در اینجا نماد قربانی شدن در مقابل عشق و الهام است، شمعی که در آتش می‌سوزد و نوری به دیگران می‌دهد. "سوز" نشان‌دهنده‌ی شدت درد و رنجی است که شاعر در اثر فراق معشوق به آن دچار شده است. "سحرها" می‌تواند به معنای شب‌ها و ساعات تاریک باشد که در آن شاعر درگیر غم و اندوه است. این تصویر، یک نوع فداکاری در عشق را به نمایش می‌گذارد، جایی که شمع به‌عنوان نمادی از قربانی بودن در فراق معشوق عمل می‌کند.

---

جمع‌بندی تفسیر:

این شعر در کلیت خود نشان‌دهنده‌ی عمق فراق، درد و انتظار است. شاعر از شدت اندوه در دل و چشم، به بیان شعله‌ها و جرقه‌های درونی خود می‌پردازد و از غم فراق معشوق سخن می‌گوید. فضای شعر کاملاً در هماهنگی با فضای دعای ندبه است که در آن افراد با تمام وجود، در جستجوی معشوق (که در اینجا می‌تواند امام مهدی (عج) باشد) ناله و فریاد می‌زنند. این شعر، با تصویرسازی‌های قوی همچون شمع، سوز و شرر، نشان‌دهنده‌ی شدت اشتیاق و فراق عاشقانه است.

 

شرح دعای ندبه

دعای ندبه یکی از دعاهای مشهور و معنوی شیعه است که در روزهای جمعه و همچنین در ایام غیبت حضرت ولی‌عصر (عجل الله تعالی فرجه) خوانده می‌شود. این دعا شامل ناله‌ها و فریادهای عاشقانه‌ای است که از دل‌های داغ‌دار مؤمنان برخاسته و به معشوق حقیقی، حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه)، تقدیم می‌شود. در این دعا، مضمون‌هایی چون فراق، انتظار، امید، دلتنگی و longing (اشتیاق) در قالب جملاتی پر از شور و اشک بیان شده است.

1. ساختار دعای ندبه:

دعای ندبه با آغازهایی از ناله و شکوه شروع می‌شود و با فرازهایی از ذکر صفات حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) ادامه می‌یابد. این دعا در واقع نوعی ندبه و گله‌گذاری از غیبت امام است و مؤمنان از سر دلتنگی و فراق از امام، از دل و جان ناله و فریاد می‌زنند.

2. مفهوم کلی:

در دعای ندبه، خطاب به حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) آمده است که:

• غیبت و فراق: دعا به‌طور مداوم از فراق و دوری حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) سخن می‌گوید و این دوری به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصائب برای شیعیان تلقی می‌شود.

• اشتیاق و انتظار: دعای ندبه سراسر آکنده از احساس اشتیاق به دیدار حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) است. این اشتیاق در قالب جملاتی از "کی می‌آید؟" و "چرا نیستی؟" بیان شده است.

• امید به ظهور: با وجود این فراق و شکوه‌ها، دعای ندبه همیشه با امید به ظهور حضرت و برقراری عدالت در جهان خاتمه می‌یابد.

3. جملات و عبارات مهم دعای ندبه:

• "أینَ سَبطَ النّبیّ" (کجاست فرزند پیامبر؟)

  • این عبارت از دل تنگی برای حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) سخن می‌گوید و در واقع، جای خالی امام در میان امت را یادآوری می‌کند.

• "أینَ الَّذی یَجِبُ أَنْ تَسْتَجِیبَ لَهُ دُعَاؤُنا" (کجاست آن کسی که دعاهای ما باید به او پاسخ داده شود؟)

  • این جمله بیانگر این است که دعاها و خواسته‌های بشری به حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) برای تحقق وعده‌های الهی باید برسد.

• "أینَ الَّذی کَفّ بَأْسَ أعداء الله" (کجاست کسی که دشمنان خدا را در هم بشکند؟)

  • اشاره به ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) و نابودی ظلم و فساد است.

4. ابعاد معنوی دعای ندبه:

• ندبه به معنای افسوس و شِکوه است. در دعای ندبه، انسان از غیبت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) که خود بزرگ‌ترین بلا و مصیبت برای انسان‌ها در دوران غیبت است، به‌عنوان دردی روحانی و عاطفی یاد می‌کند.

• با این حال، دعای ندبه پیامی از امید به ظهور دارد. در دل این شکوه‌ها و ناله‌ها، شعله‌های امید به روشنایی و ظهور عدالت امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) همیشه روشن است.

5. مفهوم‌های کلیدی در دعای ندبه:

• غیبت امام: غیبت امام در این دعا به‌عنوان مصیبت بزرگ شیعه معرفی می‌شود که موجب ناراحتی و نگرانی مؤمنان است.

• آرزو برای ظهور: در سراسر دعا، انتظار به ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) به‌عنوان گشایشی از مشکلات و ظلم‌های جهان مطرح می‌شود.

• یادآوری از ویژگی‌های امام: یکی از ویژگی‌های مهم این دعا، یادآوری صفات برجسته امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) است که از جمله آن‌ها می‌توان به "حکومت جهانی"، "پایان ظلم و فساد"، "حاکمیت عدل" و "محقق شدن وعده‌های الهی" اشاره کرد.

6. جمع‌بندی:

دعای ندبه، با احوالاتی پر از اشک و امید، به‌خوبی تصویری از دوران غیبت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) و دل‌های مشتاقِ مؤمنان ترسیم می‌کند. این دعا هم در ابعاد فردی و هم اجتماعی یک دعوت به یادآوری غیبت امام و ضرورت آمادگی برای ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) است. در واقع، دعای ندبه نمایانگر اتصال عاطفی انسان‌ها به معشوق الهی، امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) است که در دل فراق و دوری، به‌دنبال تجلی ظهور و برقراری عدل الهی در جهان هستند.