نامه ای به شریح قاضی

باسمه تعالی 

نامه ای به شریح قاضی 
حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) نامه‌ای به شُریح قاضی نوشته‌اند که در نهج‌البلاغه (نامه ۳) آمده است. این نامه بعد از آن نوشته شد که خبر رسید شریح خانه‌ای به هشتاد دینار خریده است. حضرت علی (ع) به او نکوهش کرد و نکته‌های اخلاقی و دینی بسیار مهمی فرمود.

 متن خلاصه‌شده نامه امام علی (ع) به شریح قاضی:

«ای شریح! شنیده‌ام خانه‌ای به هشتاد دینار خریده‌ای و سندی برای آن نوشته‌ای. آگاه باش که دنیا را نخریده‌ای، بلکه خانه‌ای را خریده‌ای که دیگران وارث آن می‌شوند. بنگر پیش از نوشتن این سند، آیا آن خانه را از مال حلال خریده‌ای یا از مال حرام؟ اگر از مال حرام است، به خدا سوگند معامله زیان‌باری است. و اگر از مال حلال است، باید بدانی که این خانه برای تو باقی نمی‌ماند، بلکه برای وارثانت خواهد بود.

ای شریح! دنیا فریبنده است، آبادانی‌اش زود ویران می‌شود، و نعمتش ناپایدار است. بدان که تو بیش از چهار ذراع و اندکی زمین از این خانه را نخواهی داشت (اشاره به قبر). پس مواظب باش مبادا مغرور شوی...

اگر می‌خواهی خانه‌ای بخری، خانه‌ای بخر که دارای چهار ویژگی باشد:

• در جوار خداوند (ایمان و عمل صالح)
• همسایگی با پیامبر خدا (ص)
• همنشینی با صالحان
• و ورود به بهشت امن الهی.

این خانه را می‌توانی تنها با ترک دنیا، پرداخت بهای تقوا، و عمل صالح خریداری کنی.»

 نکات مهم نامه:

1. یادآوری فناپذیری دنیا – حضرت علی (ع) با اشاره به قبر، توجه شریح را از دلبستگی به خانه و مال برمی‌گرداند.
2. حساسیت نسبت به مال حلال و حرام – امام هشدار می‌دهد که اگر از مال حرام خانه‌ای بخری، در حقیقت خسارت کرده‌ای.
3. دعوت به خانه‌ی آخرت – خانه‌ی واقعی، خانه آخرت است که با تقوا و عمل صالح ساخته می‌شود.
4. امر به عدالت قاضی – چون شریح در جایگاه قضاوت بود، باید خود نمونه‌ی زهد و عدالت می‌بود، نه اهل دنیاطلبی.

در ادامه، متن کامل  نامه‌ی حضرت علی (ع) به شُریح قاضی

ای شُریح! به خدا قسم، من شنیده‌ام که تو خانه‌ای خریده‌ای با بهایی بسیار و از این کار خوشحال شده‌ای. بدان که دنیا خانه‌ای است که به زودی خراب می‌شود و مال دنیا فانی است و هیچ کس را با خود به آخرت نمی‌برد. پس ای شُریح، دل خود را به خانه‌ها و کاخ‌های دنیا نبند و به فریب نعمت‌ها گرفتار مشو.

دنیا خانه‌ای است که موقت و گذراست، و اگر چه تو در آن خانه زندگی کنی، روزی خواهد رسید که از آن خارج شوی و هیچ‌چیز از آن با تو نخواهد بود، مگر تقوا و اعمال نیکت. بدان که زندگی دنیا برای آزمایش است و هر نعمتی که داری، وسیله‌ای برای امتحان توست.

ای شُریح! خداوند تو را برای داوری بر مردم قرار داده است و این منصب سنگینی است. باید در داوری انصاف و عدالت را رعایت کنی و هرگز به خاطر مال، مقام یا دوستان ناحق قضاوت نکنی. اگر در این مسئولیت کوتاهی کنی، خود را گرفتار عذاب خدا خواهی ساخت.

یاد مرگ را فراموش نکن و بدان که روزی بر تو خواهد رسید که تمام اعمالت سنجیده می‌شود. تنها چیزی که برایت باقی خواهد ماند، اعمال نیکت و تقواست، نه خانه و نه مال دنیا. پس پیش از آنکه دیر شود، دل خود را از دنیا برکن و خانه‌ی آخرت را با اعمال صالح بساز.

ای شُریح! بدان که هر انسانی که به دنیا دل بسته و از عدالت و تقوا روی برگردانده، ضرر کرده است و هر که عدالت پیشه کرده و از دنیا دل بریده، رستگار است. عدالت، تقوا و یاد خدا سرمایه‌ای است که هرگز از بین نمی‌رود و تو را در قیامت نجات خواهد داد.

پس ای شُریح، این نامه را مایه‌ی پند و عبرت قرار بده و در زندگی خود، پرهیز از دنیا، رعایت انصاف در داوری، یاد مرگ و توجه به آخرت را سرلوحه‌ی کارهایت ساز.

به خدا قسم، هیچ چیز فانی دنیا ارزش پایبندی ندارد، جز تقوا و عمل صالح که مایه‌ی جاودانگی و سعادت انسان است.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته

علی بن ابی‌طالب (ع)

نویسنده

دکتر علی رجالی