شرحی بر واژه عرفانی ناسوت

باسمه تعالی

شرحی بر واژه عرفانی ناسوت
عالم ناسوت
در عالم ناسوت، روان حبس شود
دل از غم دوری و فغان حبس شود
این عالمِ فانی، سرای من و توست
عشقی به خدا، در نهان حبس شود

 

شعر شما به مفاهیم عالم ناسوت و فنا در دنیای مادی پرداخته است و در آن به محدودیت‌های جسمانی انسان در دنیای فانی و جستجو برای اتحاد با حقیقت الهی اشاره دارد. در ادامه، شرح بیت‌به‌بیت این شعر آورده می‌شود:

---

بیت اول:

"در عالم ناسوت، روان حبس شود
دل از غم دوری و فغان حبس شود"

در این بیت، عالم ناسوت به دنیای مادی و جسمانی اشاره دارد. این عالم، به عنوان دنیای مادی و فانی، مکان محدودیت‌ها و قیود است که انسان‌ها در آن زندگی می‌کنند. در اینجا، شاعر می‌گوید که روان (روح انسان) در این عالم گرفتار می‌شود و تحت تأثیر فضا و شرایط این دنیا قرار می‌گیرد. در حقیقت، انسان به‌عنوان موجودی که در جسمانیات زندگی می‌کند، از برخی آزادی‌ها و دسترسی‌ها به حقیقت‌های والاتر محروم است.

"دل از غم دوری و فغان حبس شود" اشاره به غم‌های دنیوی و ناراحتی‌های ناشی از دوری از حقیقت الهی دارد. در عالم ناسوت، انسان از حقیقت‌های معنوی دور است و این دوری موجب غم و فغان (شکوه و ناله) می‌شود. به‌طور کلی، این بیت به احساس محدودیت و گرفتاری در دنیای مادی اشاره دارد.

---

بیت دوم:

"این عالمِ فانی، سرای من و توست
عشقی به خدا، در نهان حبس شود"

در این بیت، شاعر تأکید می‌کند که این عالم فانی همان جایی است که انسان‌ها در آن زندگی می‌کنند، اما آنچه که در این عالم به‌دست می‌آید، همه موقت و فانی است. انسان‌ها در این عالم به دنبال عشق و حقیقت الهی می‌گردند، اما این دنیا خود هیچ‌گونه حقیقت ثابت و پایدار ندارد.

"عشقی به خدا، در نهان حبس شود" نشان‌دهنده‌ی عشق و اشتیاق انسان به خداوند است که در دل نهان می‌ماند. در عالم ناسوت، انسان نمی‌تواند این عشق را کاملاً درک یا آشکارا بیان کند، زیرا این عشق در دل محصور است و در این جهان مادی نمی‌تواند به‌طور کامل بروز کند. انسان در دل خود در پی وصال خداوند است، اما به دلیل محدودیت‌های دنیوی و جسمانی، نمی‌تواند به‌طور کامل از این عشق بهره‌برداری کند.

---

نتیجه‌گیری کلی:

این شعر به‌طور کلی اشاره به محدودیت‌های عالم مادی و غفلت انسان‌ها از حقیقت الهی در این دنیا دارد. در عالم ناسوت (دنیا)، انسان‌ها به دلیل وابستگی به جسم و مادیات، از حقیقت الهی دور می‌مانند و درگیر غم و فغان هستند. این عشق الهی که در دل انسان نهفته است، به‌دلیل محدودیت‌های این عالم فانی نمی‌تواند به‌طور کامل بروز کند.

در نهایت، این شعر دعوتی است برای جستجو و تلاش برای رهایی از محدودیت‌های دنیوی و رسیدن به اتحاد با خداوند، جایی که انسان به حقیقت ناب و عشق الهی دست یابد.

 

عالم ناسوت، در متون فلسفی، عرفانی و دینی، به دنیای مادی و جسمانی اطلاق می‌شود که انسان در آن زندگی می‌کند. این عالم، پایین‌ترین مرتبه از مراتب وجود است و شامل همه پدیده‌های محسوس و فیزیکی می‌شود که با حواس پنج‌گانه درک می‌گردند.

ویژگی‌های عالم ناسوت:

1. جهان ماده:
عالم ناسوت شامل همه چیزهایی است که در قلمرو ماده و طبیعت قرار دارند، از جمله زمین، آسمان، حیوانات، گیاهان، و انسان به‌عنوان موجودی جسمانی.

2. محیط تغییر و فناپذیری:
در عالم ناسوت، همه چیز در حال تغییر، حرکت و زوال است. زمان و مکان در این عالم نقش اساسی دارند و موجودات این جهان محدود به قوانین طبیعی هستند.

3. پایین‌ترین مرتبه وجود:
در تقسیم‌بندی مراتب وجود، عالم ناسوت در پایین‌ترین سطح قرار دارد. در عرفان اسلامی، این عالم در تقابل با عالم ملکوت، جبروت، و لاهوت است که مراتب بالاتری از وجود و واقعیت را نشان می‌دهند.

4. محل آزمون و تکامل روحانی:
از دیدگاه عرفانی، عالم ناسوت محل آزمون و تربیت روح انسان است. انسان در این عالم با چالش‌ها، رنج‌ها و فرصت‌ها مواجه می‌شود تا از این مسیر به سوی عوالم بالاتر (مثل ملکوت و جبروت) حرکت کند.

5. ارتباط با سایر عوالم:
عالم ناسوت به عالم ملکوت و سایر عوالم بالاتر متصل است. انسان با انجام اعمال معنوی و تزکیه نفس می‌تواند از محدودیت‌های عالم ناسوت فراتر رفته و به مراتب بالاتر وجود دست یابد.

 

نتیجه‌گیری:

عالم ناسوت، همان دنیای مادی و طبیعی است که ما در آن زندگی می‌کنیم. این عالم به‌عنوان عرصه‌ای برای عمل و آزمایش در نظر گرفته می‌شود که راهی برای رسیدن به کمال معنوی و ارتباط با عوالم بالاتر، مانند ملکوت، فراهم می‌کند.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی