باسمه تعالی
شرحی بر واژه عرفانی مرآت
مرآت
دل آینه ی پاک و چه زیبا باشد
گنجینهٔ راز حق، هویدا باشد
مرآت حق است، معدن عشق و صفا
آیینهٔ حق، چراغ دل‌ها باشد
مرآت (آینه) در عرفان اسلامی یکی از اصطلاحات مهم و پرکاربرد است که در توصیف رابطه انسان، خدا، و عالم هستی به کار می‌رود. مرآت در عرفان به‌طور کلی نماد انعکاس، تجلی، و شفافیت است و برای بیان مفاهیمی چون تجلی حقیقت در قلب سالک و رابطه خدا با مخلوقات به کار می‌رود.
معانی مرآت در عرفان:
1. قلب به‌عنوان مرآت حقیقت:
در عرفان، قلب انسان به آینه‌ای تشبیه می‌شود که حقیقت الهی در آن تجلی می‌یابد. برای اینکه این آینه بتواند حقیقت را بازتاب دهد، باید از زنگارها و آلودگی‌ها پاک شود.
مولانا می‌گوید:
> "دل تو آینه است، زنگارش مکن
لب خاموش کن، گفتارش مکن"
یعنی قلب انسان در ذات خود توانایی انعکاس حقیقت الهی را دارد، اما نیاز به تهذیب و تزکیه دارد.
---
2. عالم به‌عنوان مرآت اسماء و صفات الهی:
از نگاه عرفا، تمام عالم هستی آینه‌ای است که صفات و اسماء خداوند را بازتاب می‌دهد. خداوند در همه چیز تجلی دارد و مخلوقات، آیینه‌هایی هستند که وجود و کمال او را نشان می‌دهند.
در این معنا، هر موجودی در جهان به نوعی نمودی از حقیقت مطلق است.
---
3. انسان کامل به‌عنوان مرآت اعظم:
عرفا انسان کامل را به آینه‌ای بزرگ تشبیه می‌کنند که جامع‌ترین و کامل‌ترین تجلی اسماء و صفات الهی است. انسان کامل به دلیل پاکی قلب و نزدیکی به حق، توانایی بازتاب تمام جلوه‌های الهی را دارد.
---
4. مرآت و تجلی عشق:
عشق نیز در عرفان به آینه‌ای تشبیه می‌شود که حقیقت معشوق در آن منعکس می‌شود. این آینه می‌تواند عشق الهی یا عشق حقیقی را نشان دهد.
---
جمع‌بندی:
مرآت در عرفان نماد انعکاس حقیقت، شفافیت درونی، و تجلی اسماء الهی است. برای اینکه انسان یا عالم به آینه‌ای واقعی تبدیل شود، باید زنگارهای غفلت و خودخواهی را از میان بردارد.
- ۰۳/۱۰/۲۷