شرحی بر واژه عرفانی وجود مطلق

باسمه تعالی

شرحی بر واژه عرفانی  وجود مطلق

وجود مطلق

در بحرِ وجود مطلق است غوغایی
آیینه‌ای از حقیقت و یکتایی
سرچشمه‌ی هر بود و نبود است خدا
عالم ید واحد است و بی همتایی

 

 

وجود مطلق، مفهومی فلسفی و عرفانی است که به حقیقتی بی‌نهایت، ازلی، ابدی و مستقل از هر قید و شرط اشاره دارد. این اصطلاح به وجودی اشاره می‌کند که منشأ و بنیاد همه موجودات است، اما خود، فراتر از هر گونه محدودیت، تعریف یا تجزیه است. وجود مطلق در فلسفه و عرفان اسلامی، به ویژه در اندیشه‌های فیلسوفانی چون ابن‌سینا، ملاصدرا و عارفانی چون ابن عربی، جایگاه ویژه‌ای دارد.

ویژگی‌های وجود مطلق:

1. بی‌نیازی از غیر خود:
وجود مطلق کاملاً قائم به ذات است و به هیچ چیز خارج از خود وابستگی ندارد. این بی‌نیازی، به استقلال کامل آن از هر چیزی اشاره دارد.

2. بسیط بودن:
وجود مطلق، از هر گونه ترکیب یا اجزاء خالی است. او بسیط است؛ به این معنا که قابل تقسیم، تحلیل یا تفکیک به اجزاء نیست.

3. فراتر از محدودیت:
وجود مطلق از تمامی قیود مانند زمان، مکان، ماده، و حتی تصور ذهنی انسان فراتر است. او بی‌کران و لایتناهی است و هیچ حد و مرزی ندارد.

4. منشأ همه موجودات:
تمام کثرات و موجودات جهان، به نوعی از وجود مطلق نشأت گرفته‌اند و در واقع، تجلیات یا شئونات آن به‌شمار می‌روند.

5. تعریف‌ناپذیری:
وجود مطلق، حقیقتی است که فراتر از هر تعریف، توصیف یا شناخت کامل است. انسان تنها می‌تواند به واسطه تجلیات و آثار آن، به درکی محدود از آن دست یابد.

 

---

وجود مطلق در فلسفه و عرفان:

1. در فلسفه اسلامی:
ملاصدرا در حکمت متعالیه، وجود مطلق را حقیقت واحدی می‌داند که اصالت دارد و تمام موجودات، مراتب و شئون آن هستند. او معتقد است که وجود مطلق به دلیل بی‌نهایتی و اطلاق خود، به هیچ وصف یا تعریفی محدود نمی‌شود.

2. در عرفان اسلامی:
ابن عربی با نظریه وحدت وجود، وجود مطلق را به عنوان حقیقتی می‌داند که همه موجودات از آن برخاسته‌اند. او می‌گوید که وجود مطلق، همان خداوند است که در مظاهر مختلف جهان تجلی می‌کند، اما خود فراتر از این مظاهر باقی می‌ماند.

3. در فلسفه غرب:
فیلسوفانی مانند هگل، وجود مطلق را به عنوان روح مطلق یا کل هستی در نظر گرفته‌اند که تمام واقعیت‌های جزئی را در بر می‌گیرد.

 

---

تفاوت وجود مطلق با موجودات:

وجود مطلق، مستقل است؛ موجودات، وابسته‌اند.

وجود مطلق، بی‌پایان است؛ موجودات، محدود و مقید هستند.

وجود مطلق، قائم به ذات است؛ موجودات، قائم به وجود مطلق‌اند.

 

---

نتیجه‌گیری:

وجود مطلق، حقیقت یگانه‌ای است که فراتر از تمام کثرات و مظاهر جهان قرار دارد. این حقیقت بی‌نهایت و بسیط، منشأ همه هستی است و انسان تنها می‌تواند از طریق عقل و شهود به فهمی ناقص از آن دست یابد. وجود مطلق همان حقیقت غایی است که عرفا و فیلسوفان، آن را سرچشمه همه چیز می‌دانند.

تهیه  و تنظیم

دکتر علی رجالی