شرحی بر واژه عرفانی غیب الغیوب

 

 

باسمه تعالی

شرحی بر واژه عرفانی غیب الغیوب

غیب الغیوب
در پرده‌ی غیب،  راز حق  پنهان است
نور ازلی، در جهان تابان است
دل در طلب حکمت و سرّ دانش
در محفل عشق، روح و جان حیران است

 

 

این شعر به موضوع عرفانی و فلسفی غیب و حقیقت نهان می‌پردازد، جایی که شاعر با زبان استعاری، عمق مفاهیم مربوط به خداوند، حکمت، عشق و شناخت را بررسی می‌کند. در ادامه به شرح ابیات می‌پردازیم:

1. در پرده‌ی غیب، راز حق پنهان است

شاعر بیان می‌کند که راز حق (حقیقت الهی) در پرده‌ای از غیب نهفته است. غیب در عرفان به چیزی اشاره دارد که از حواس و عقل انسان پنهان است و تنها از طریق شهود و تجربه‌ی باطنی می‌توان به آن دست یافت. این راز نشانه‌ی عظمت و بی‌نهایتی خداوند است.

2. نور ازلی، در جهان تابان است

اگرچه حقیقت الهی در پرده‌ی غیب پنهان است، نور ازلی او در سراسر جهان جلوه‌گر است. این نور، هم مبدأ و هم استمرار هستی است که تمام موجودات از آن بهره‌مند می‌شوند. این بیت به وحدت وجود اشاره دارد، جایی که خداوند در همه‌چیز حضور دارد.

3. دل در طلب حکمت و سرّ دانش

دل انسان، که مرکز ادراک عرفانی است، همواره در جستجوی حکمت و دانش حقیقی است. این جستجو، نه برای دانش ظاهری، بلکه برای کشف رازهای نهانی است که به حقیقت و ذات الهی مرتبط هستند.

4. در محفل عشق، روح و جان حیران است

شاعر عشق را به عنوان محفلی معرفی می‌کند که در آن روح و جان دچار حیرت و شگفتی می‌شوند. این حیرت، نشانه‌ای از عظمت عشق الهی است که ورای درک عقلانی است و انسان را در عمق وجودش متحول می‌کند.

پیام کلی:

شاعر در این شعر بر این موضوع تأکید دارد که حقیقت الهی در پرده‌ای از غیب پنهان است، اما نور ازلی آن در سراسر جهان جاری و ساری است. دل انسان در جستجوی حکمت و معرفت، در نهایت به محفل عشق الهی می‌رسد، جایی که روح و جان از عظمت آن حیرت‌زده می‌شوند. این شعر نوعی دعوت به تعمق، شهود، و سیر درونی برای کشف حقیقت غایی است.

 

غیب الغیوب یکی از صفات خداوند متعال است که به معنای «دانای نهان‌ها» یا «آگاه از تمام امور پنهان» می‌باشد. این صفت در اسلام و متون دینی بر قدرت مطلق و علم بی‌پایان خداوند نسبت به تمام چیزهایی که از دید انسان‌ها و سایر مخلوقات پنهان است، دلالت دارد.

توضیح کامل:

1. معنای لغوی و اصطلاحی:

واژه «غیب» به معنای چیزی است که از دید و آگاهی انسان پنهان است.

«غیوب» جمع غیب است و به تمامی امور نهانی و ناشناخته اشاره دارد.

بنابراین، «غیب الغیوب» یعنی کسی که دانای همه امور پنهان و آشکار است.

 

2. مفهوم در قرآن: خداوند در آیات متعددی از قرآن کریم به این صفت اشاره کرده است:

«وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ...» (سوره انعام، آیه 59): و کلیدهای غیب نزد اوست، کسی جز او نمی‌داند.

«إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَیْبِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ...» (سوره حجرات، آیه 18): خداوند دانای غیب آسمان‌ها و زمین است.

 

3. ابعاد علم خداوند به غیب:

دانش به گذشته، حال و آینده: خداوند بر تمامی زمان‌ها و مکان‌ها احاطه دارد.

علم به نیت‌ها و درون انسان‌ها: هیچ نیتی یا اندیشه‌ای از علم او پنهان نیست.

علم به اسرار جهان: چه در آسمان‌ها و چه در زمین، همه امور آشکار و پنهان برای خداوند معلوم است.

 

4. اختصاص علم غیب به خدا: در اسلام، علم غیب تنها به خداوند اختصاص دارد. البته خداوند می‌تواند از علم غیب به پیامبران یا افراد خاصی که خود اراده می‌کند، مقداری را عطا کند:

«عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَىٰ غَیْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَىٰ مِن رَّسُولٍ...» (سوره جن، آیات 26-27).

 

5. کاربرد اخلاقی و اعتقادی:

ایمان به «غیب الغیوب» سبب افزایش توکل به خداوند و پرهیز از گناه می‌شود، زیرا انسان می‌داند که هیچ عملی از علم خداوند پنهان نیست.

این صفت یادآور محدودیت دانش انسان در برابر علم مطلق خداوند است و انسان را به فروتنی در برابر خداوند فرا می‌خواند.

 

بنابراین، غیب الغیوب یکی از اسامی و صفات الهی است که بر کمال علم و آگاهی خداوند نسبت به هر آنچه پنهان و آشکار است، دلالت دارد.

 

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی