تعریف واژه قوس صعود

باسمه تعالی

قوس صعود

در قوس صعود، راهِ دل پیدا شد
هر ذره به نور عشق، یک دریا شد
جان غرقِ صفا گشت ز اسرار وجود

از عشق خدا، جان و دل احیا شد

 

 

قوس صعود یکی از مفاهیم کلیدی در عرفان و فلسفه اسلامی است که به حرکت بازگشت از کثرت به وحدت، یا از عالم مادی به سوی مبدأ الهی اشاره دارد. این اصطلاح در کنار قوس نزول مطرح می‌شود و نمایانگر تکامل وجودی و روحانی انسان و عالم است.

تعریف قوس صعود

قوس صعود فرایندی است که طی آن موجودات، پس از رسیدن به پایین‌ترین مرتبه وجود در عالم ماده، به سمت مبدأ خود (ذات خداوند) بازمی‌گردند. این حرکت به معنای تکامل روحی و وجودی و نزدیکی به حقیقت مطلق (خداوند) است.

مراتب قوس صعود

در قوس صعود، موجودات از طریق حرکت درونی و با طی کردن مراتب وجودی، به سوی کمال و وحدت الهی بازمی‌گردند. این مراتب عبارتند از:

1. عالم طبیعت (ناسوت):
حرکت از عالم مادی و محسوسات آغاز می‌شود که پایین‌ترین مرتبه وجود است.

2. عالم مثال (برزخ):
در این مرحله، موجودات از عالم مادی جدا شده و به عالم مثال (صور بدون ماده) وارد می‌شوند.

3. عالم عقول (ملکوت):
مرحله بالاتر، عالم عقول کلی است که در آن موجودات از هرگونه ماده و صورت جدا می‌شوند.

4. اتصال به حق (لاهوت):
سرانجام، موجودات به مبدأ و ذات الهی بازمی‌گردند و به وحدت مطلق می‌رسند.

 

ویژگی‌های قوس صعود

1. حرکت از کثرت به وحدت:
در قوس صعود، موجودات از عالم کثرت و تفرقه به سوی وحدت الهی حرکت می‌کنند.

2. حرکت تکاملی:
این حرکت به معنای ارتقا و تکامل وجودی موجودات است.

3. سیر اختیاری:
برخلاف قوس نزول که جبری است، قوس صعود اغلب با اختیار و تلاش موجودات، به‌ویژه انسان، همراه است.

 

قوس صعود در برابر قوس نزول

قوس نزول:
حرکت از خداوند به سوی خلق و کثرت.

قوس صعود:
بازگشت از کثرت و مخلوقات به سوی خداوند و وحدت.

قوس صعود در عرفان

1. سیر و سلوک عرفانی:
در عرفان، قوس صعود به معنای حرکت روح انسان از وابستگی به جهان مادی و شهوانی به سوی معرفت و شهود حق است.

2. تزکیه نفس و قرب الهی:
این فرایند شامل مراحل خودشناسی، تزکیه نفس، عشق به خداوند، و رسیدن به قرب الهی می‌شود.

 

نتیجه‌گیری

قوس صعود حرکت بازگشت به سوی مبدأ است، حرکتی که طی آن انسان و دیگر موجودات از طریق تکامل وجودی و معنوی به ذات الهی بازمی‌گردند. این فرایند نه‌تنها در سطح فردی، بلکه در سطح کلی جهان نیز اتفاق می‌افتد و بیانگر هدف نهایی وجود یعنی بازگشت به خداوند است:
«إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی