نامه ای به عمروبن عاص

باسمه تعالی

نامه ای به عمرو بن عاص

متن نامه امام علی (علیه‌السلام) به عمرو بن عاص (‪نامه ۳۹ در نهج‌البلاغه  

تو دینت را تابع شخصی کرده‌ای که گمراهی‌اش آشکار است و پرده‌اش گسیخته، در مجلس خود به کریمان بد می‌گوید و در معاشرت بردبار را سفیه می‌خواند. تو دنبال او رفتی و بخشش او را خواستی، همچون سگی که از دنبال شیر درنده می‌رود و به چنگال او پناه می‌برد و منتظر چیزی می‌ماند که از شکارش روی زمین می‌افتد. با این رفتار دنیا و آخرتت را به باد دادی، و اگر به حق روی می‌آوردی، هر چه می‌خواستی به دست می‌آوردی. اگر خدا مرا بر تو و پسر ابی‌سفیان مسلّط کند، سزاوار کارهایتان را خواهید دید و اگر عاجز بمانید و باقی بمانید، آنچه در پیش دارید برایتان بدتر است. والسلام.

شرح و تأملی بر نامه

• امام علی (علیه‌السلام) در این نامه به‌شکلی استعاری و حکیمانه عمرو بن عاص را به پیروی از دنیا و دنیاطلبان متهم می‌کند و هشدار می‌دهد که این رویکرد، به‌ویژه در برابر افرادی که حق را معنا نمی‌کنند، موجب هدر رفتن سعادت و فرصت‌ها خواهد شد.
• استعاره "اتّباع‌الکلب للضرغام" (پیروی سگ از شیر درنده) بسیار گویا و ماندگار است؛ نشان می‌دهد که عمرو بن عاص انگیزه‌ای جز بهره‌جویی شخصی نداشته است.
• عبارت «ولو بالحق أخذت أدرکت ما طلبت» حاکی از آن است که اگر عمرو راه حق را در پیش گرفته بود، می‌توانست به آنچه شایسته‌اش بود برسد؛ اما انتخاب مسیر ناصواب، همه چیز را تباه کرد.
• هشدار نهایی امام درباره پیامدهای سخت‌تر برای عمرو و معاویه (پسر ابی‌سفیان) اگر امام بر آن‌ها غلبه یابد، دارای تأثیری بازدارنده و عبرت‌آموز است.

تهیه و تنظیم

دکتر علی رجالی