شرحی بر واژه عرفانی لبیک محبت

 

باسمه تعالی

شرحی بر واژه عرفانی لبیک محبت

لبیک محبت
محبت شعله‌ای از نور جانان
بود سرچشمه‌ی اسرار پنهان
هر آن کس پا نهد در وادی عشق
شود روشن دلش از نور یزدان

 

---

شرح و تفسیر:

لبیک محبت
«لبیک» به معنای پاسخ دادن و اجابت کردن است. «محبت» در عرفان، نه صرفاً دوست داشتن ظاهری، بلکه عشق حقیقی به ذات الهی است. این مصرع دعوتی است به پذیرفتن محبت الهی و گام نهادن در مسیری که سرآغاز شهود حقیقت است. محبت در اینجا نه یک احساس زودگذر، بلکه نیرویی است که سالک را به سوی معشوق ازلی می‌کشاند.

---

محبت شعله‌ای از نور جانان
در این مصرع، محبت به شعله تشبیه شده که از نور جانان (خداوند) سرچشمه می‌گیرد. این تصویر نشان می‌دهد که محبت الهی، نوری است که قلب انسان را منور می‌کند. همان‌گونه که شعله تاریکی را می‌زداید، محبت نیز تیرگی‌های دل را می‌زداید و انسان را به روشنایی حقیقت می‌رساند.

---

بود سرچشمه‌ی اسرار پنهان
محبت نه‌تنها احساسی زودگذر نیست، بلکه منبع اسرار نهفته است. این مصرع اشاره به این دارد که سالکی که به محبت الهی دست یابد، به اسراری که برای دیگران پوشیده است، آگاه می‌شود. محبت، واسطه‌ی کشف حقایق باطنی و اسرار عرفانی است. در آموزه‌های عرفانی، محبت پلی است که انسان را از ظاهر به باطن و از عالم محسوس به عالم ملکوت می‌رساند.

---

هر آن کس پا نهد در وادی عشق
«وادی عشق» نمادی از مراحل سیر و سلوک است. کسی که در مسیر عشق حقیقی قدم بگذارد، وارد میدانی از آزمایش‌ها و اسرار الهی می‌شود. این مصرع دعوت به حرکت عملی در مسیر عشق و رهایی از قید و بندهای مادی است. عشق در اینجا نه‌تنها یک مفهوم ذهنی، بلکه راهی برای سلوک و تکامل روحانی است.

---

شود روشن دلش از نور یزدان
نتیجه‌ی ورود به وادی عشق، روشنی دل از نور الهی است. در این مقام، دل انسان همچون آینه‌ای شفاف می‌شود که تجلی انوار الهی را منعکس می‌کند. این مرحله، رسیدن به معرفت شهودی و مشاهده‌ی حقایق است. نور یزدان در عرفان، نماد حقیقت مطلق و وجود ناب الهی است که دل سالک را از تاریکی نادانی و خودپرستی می‌رهاند.

---

جمع‌بندی:

این رباعی مسیر محبت الهی را به‌عنوان یکی از ارکان سیر و سلوک عرفانی ترسیم می‌کند:

۱. محبت الهی همچون شعله‌ای است که از نور خداوند نشأت می‌گیرد و قلب را روشن می‌کند.
۲. این محبت منبع اسرار پنهانی است که تنها برای سالکان این راه آشکار می‌شود.
۳. گام نهادن در وادی عشق، قدمی عملی برای ورود به حقیقت و رهایی از قید دنیا است.
۴. نتیجه‌ی محبت و سلوک، روشنی دل از نور الهی و رسیدن به معرفت شهودی است.

پیام این رباعی آن است که محبت الهی نه‌تنها دل را از آلودگی‌ها می‌پالاید، بلکه انسان را به کشف اسرار و شهود حقیقت الهی می‌رساند.

سراینده

دکتر علی رجالی