کلمات هم وزن و کلمات هم قافیه

 

 

باسمه تعالی
کلمات هم قافیه و کلمات هم وزن
مقدمه
بهترین وزن شعری برای سرودن داستان های طولانی
مثنوی می باشد. در مثنوی هر بیت  دو مصرع دارد که هر مصرع در یک بیت باید قافیه های  یکسان داشته باشند. قافیه ها  حداقل در یک مصوت مشترک هستند ، اما این کافی نیست.
برای اینکه دچار خطا نشویم ، دو کلمه وقتی هم قافیه هستند، که اگر حروف مصوت(تکراری) آخر کلمه را آنقدر حذف کنیم بطوریکه مانده کلمه با حروف کمتر بی معنا شود. در این حالت مانده کلمه پس از حذفیات باید هموزنش درانتهای  کلمه بزرگتر یا مساوی  دیگر موجود باشد.لزومی ندارد که تعداد حروف دو کلمه یکسان باشد.
مثال۱
کلمات "غمی " و "آدمی" : که پس از حدف "ی" " و "غم"  و "آدم" می ماند.
مانده کلمه حذفی با حروف کمتر "غم" است.کلمه "دم" هموزن "غم" است.لذا دو کلمه غمی و آدمی هم قافیه هستند.
مثال۲ :
کلمات" خاک"،و "هلاک" : هم وزن هستند.زیرا
حرف "ک" مصوت است.کلمه مانده"خا" دارای هم وزن " لا"در هلا می باشد.بنابراین کلمات خاک و هلاک هم قافیه هستند
مثال ۳
"گفتگو" و " او" هم قافیه هستند.زیرا
در مصوت "و" مشترکند.ثانیا با حذف "و"درکلمه با حروف کمتر "او" بی معنی می شود.بنابراین باید هم وزن "او" در انتهای  "گفتگو" موجود باشد.اما "گو" هم وزن " او". لذا کلمات "گفتگو" و " او" هم قافیه هستند.
تبصره۱
دو کلمه هم وزن هستند، اگر تعداد حروف یکسان داشته باشند.بعلاوه حروف متناظر به کلمات صوت یکسان مانند ، فتحه، کسره، ضمه یا سکون داشته باشند.
مثال۱
کلمات غم و دم :
تعداد حروف یکسان هستند.بعلاوه"د" و "غ" هر دو فتحه دارند.
مثال۲
کلمات "خا" و "لا" هر دو دو حرف هستند و حرف "خ" و متناظر آن"ل" صوت یکسان "آ" دارند.لذا کلمات "خا" و "لا" هم وزنند.
تبصره۲
بعضی کلمات جمع هستند.ابتدا باید حروفی که باعث جمع می شوند حذف کرد. مثلا "دیگران" حروف"ان" عامل جمع شدن است.سپس مانده کلمه را برای هم قافیه بودن بررسی کرد.
تبصره۳
  شاعر باید تمرین مرتب و زیادی داشته داشد تا قادر به سرودن اشعار خوب گردد.منظور از تمرین ، خواندن اشعار دیگران و بطور همزمان شعر بسراید.