نقش ادب

باسمه تعالی
برداشتهایی از اشعار مولانا
ابیات : ۱۴۸۲ تا ۱۴۹۰
نقش ادب

حق محیط جمله آمد ای پسر
وا ندارد کارش از کار دگر
گفت شیطان که بما اغویتنی
کرد فعل خود نهان دیو دنی
گفت آدم که ظلمنا نفسنا
او ز فعل حق نبد غافل چو ما
در گنه او از ادب پنهانش کرد
زان گنه بر خود زدن او بر بخورد
بعد توبه گفتش ای آدم نه من
آفریدم در تو آن جرم و محن
نه که تقدیر و قضای من بد آن
چون به وقت عذر کردی آن نهان
گفت ترسیدم ادب نگذاشتم
گفت هم من پاس آنت داشتم
هر که آرد حرمت او حرمت برد
هر که آرد قند لوزینه خورد
طیبات از بهر کی للطیبین
یار را خوش کن برنجان و ببین

مولانا می گوید خداوند نسبت به هر عمل و نیت آن عمل آگاه است و انگیزه عمل شما را می داند.وقتی خدا از فرشتگان خواست که به آدم سجده کنند،شیطان تبعیت نکرد.خداوند نیز او را از درگاه خود دور نمود.شیطان هم گفت من انسان ها را وسوسه به گناه می کنم. شیطان سجده نکردن خود را به خدا نسبت داد.در صورتی که رانده شدن او ریشه در عمل او دارد.برای مثال در میدان فوتبال،یکی از بازیکنان برای دیگری توپ ارسال می کند.اگر او بجای فرستادن با پا برای دیگری آنرا با دست بگیرد.عمل او خطاست و نه عمل کسی که توپ را پاس داده است.خلق و آفرینش هر چیزی به امر حق تعالی است.اما خطای ما موجب ایجاد مشکلات برای ما می گردد.اما آدم بر خلاف شیطان نگفت که خطای من ریشه در اراده خداوند دارد،بلکه می دانست که خطای او در هوای نفس خود ریشه دارد و نه در خداوند در ایجاد گیاه گندم.آدم بخاطر قبول کردن خطای خود و عدم اطلاق آن به خداوند به درجاتی تا پیمبری ارتقا یافت.
نتیجه می گیریم که انسانها باید در سخن گفتن رعایت ادب را بکنند.زیرا انسان با سخنان خود می تواند بالاترین درجات معنوی و کمترین درجات مادی را اختیار کند.اعمال و گفتار و افکار می توانند انسان را از عرش به فرش ببرند.همانند آفتاب و آفتابه که با اضافه شدن یک حرف از جایگاهی بالا به جایگاهی پائین تنزل می کند.
بعد از آنکه انسان توبه نمود.خداوند به او گفت تو می توانستی عمل خود را به من نسبت دهی ولی عمل خود را کاملا به خود نسبت دادی.آدم گفت ادب کردم و سخنی نگفتم که قضا و تقدیر الهی موجب انجام این کار شد.لذا خداوند نیز به خاطر داشتن ادب او را تا درجات بالای پیمبری ارتقا داد.
نتیجه می گیریم که هر عملی را عکس العملی است.اگر حرمت و ادب را در برابر دیگران رعایت کردی، قطعا دیگران نیز چنین خواهند کرد. قدیما رسم بود که قند را برای هدیه برای دیگران می بردند.متقابلا هدیه بالاتری چون شیرنی لوز به عنوان هدیه برگشت می دادند.اگر انسان پاک شد ، متقابلا یک همسر پاک نصیبش می شود.اگر سخنی خوب یا بد به کسی گفتی، عکس العمل آن نیز خوبی یا بدی است‌.

صبر باشد شاه کلید مشکلات
بی ادب در منجلاب و معضلات
رشد ما در صبر و در آداب ما
بی ادب کی نوشد از آب حیات

دکتر علی رجالی
@alirejali