کسب معرفت نفس

باسمه تعالی
برداشتهایی از اشعار حافظ
غزل ۱۱ _ بیت اول
معرفت نفس

ساقی به نور باده برافروز جام ما
مطرب بگو که کار جهان شد به کام ما

ساقی به کسی گفته می شود که در میخانه شراب توزیع می کند.اما در اینجا منظور حق تعالی است که باده معرفت الهی را در دل انسان های پاک می ریزد و آنان را مست روی حق می گرداند.باده به آب انگوری گفته می شود که موجب مستی گردد.اما در اینجا منظور آگاهی و معرفت است .بنابراین منظور از نور باده،نور و معرفت الهی است.برافروز به معنای روشن کردن است.
جام به ظرف کوچک شراب گفته می شود.اما در اینجا منظور دل پاک است.به نوازنده و آواز خوان مطرب گویند.در کلام عارفان به صفات حق تعالی نیز گفته می شود.چون خداوند موجب طربناکی دلها می گردد.منظور ازمطرب بگو،یعنی مطرب بخوان.که در اینجا به معنای زیرا می باشد.
شد به کام ما,یعنی ما موفق شدیم و به آرزوی خود رسیدیم.
حافظ به خداوند می گوید جام دل ما با ریاضت های مشروع و دوری از گناهان و عدم پیروی از هوای نفس پاکیزه شده است.تا تو با نور معرفت خود آنرا پر نمایی.خداوند در قرآن می فرمایند شما تقوا را پیشه کنید تا به شما معرفت و علم و آگاهی دهم.در روایات به چنین علمی نور الهی گویند.که در اینجا نور باده اشاره به نور خدایی دارد. خداوند همواره به سخنی که می گوید عمل می کند.
علت سختی ما در دنیا به خاطر بی معرفتی است.حافظ تمام مطربان جهان را دعوت می کند تا بخوانند و ببینند چگونه با کسب معرفت الهی، جهان به کام و وفق آنها می چرخد.

تا نشوی مست خدا د یده به عالم ندری 
تا نبری حبل درون یوسف کنعان نشوی
 دیدن دلدا ر محال با دل بیمار درون
تا نکنی ذهن تهی معرفت حق نبری

دکتر علی رجالی
@alirejali